Bài giảng Sinh học Lớp 10 Sách Cánh Diều - Bài 12: Truyền tin tế bào - Năm học 2022-2023 - Hoàng Hà Anh

BÀI 12 
TRUYỀN TIN TẾ BÀO 
I. TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO 
Đọc thông tin trong SGK, quan sát hình dưới đây, hãy cho biết: 
Thế nào là truyền tin giữa các tế bào ? 
Phạm vi truyền tin? 
Thông tin mà các tế bào truyền cho nhau có thể là gì? 
Các tế bào trong cơ thể đa bào có thể truyền tin cho nhau bằng những cách nào? 
I. TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO 
- Truyền tin giữa các tế bào là sự phát tán và nhận các phân tử tín hiệu qua lại giữa các tế bào. 
- Phạm vi truyền tin: 
+ Giữa các TB của cùng 1 cơ thể 
+ Giữa các TB của các thể cùng loài hoặc khác loài 
- Thông tin các TB truyền cho nhau rất đa dạng, trong đó chủ yếu bằng các tín hiệu hóa học ( amino acid , peptid ngắn, phân tử protein lớn, nucleotit, hormon...) 
- Trong cơ thể đa bào, tín hiệu truyền từ TB này tới TB kia qua các cách: 
I. TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO 
- Trong cơ thể đa bào, tín hiệu truyền từ TB này tới TB kia qua các cách: 
Truyền tin trực tiếp giữa các tế bào qua mối liên kết hở 
(Qua cầu sinh chất) 
Truyền tin cận tiết: 
TB truyền tin cho các TB liền kề 
Truyền tin nội tiết: 
Tín hiệu hoocmon được tiết vào máu, 
 truyền tới các TB đích ở xa 
Truyền tin qua synapse: 
Tín hiệu là chất dẫn truyền xung thần kinh được truyền 
 qua khe synapse giữa tế bào thần kinh và tế bào đích 
II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO 
Gồm 3 giai đoạn: 
+ Tiếp nhận tín hiệu 
+ Truyền tín hiệu 
+ Đáp ứng tín hiệu 
Truyền tin trong tế bào 
II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO 
1. Tiếp nhận tín hiệu 
Tế bào tiếp nhận tín hiệu bằng 
các protein thụ thể trên màng 
 tế bào hoặc thụ thể nằm trong 
tế bào chất. 
Mỗi loại thụ thể liên kết với 
	 1 tín hiệu phù hợp 
Truyền tin trong tế bào 
II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO 
Truyền tin trong tế bào 
2. Truyền tín hiệu 
- Phân tử tín hiệu được thụ thể của TB tiếp nhận 
 cấu hình của thụ thể bị biến đổi 
 làm cho thụ thể thay đổi trạng thái từ bất hoạt sang hoạt động 
Thụ thể hoạt động lại tác động tới 
 phân tử liền kề gây hoạt hóa phân tử đó, 
và cứ như vậy, sự thay đổi trạng thái của phân tử này 
 làm biến đổi cấu hình dẫn đến hoạt hóa hay bất hoạt phân tử kế tiếp 
cho tới khi đến phân tử đích cuối cùng của chuỗi chuyển đổi tín hiệu trong TB 
 Sự truyền tín hiệu bên trong TB: 
Thực chất là sự chuyển đổi tín hiệu giữa các phân tử trong con đường truyền tin của tế bào. 
II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO 
Truyền tin trong tế bào 
3. Đáp ứng tín hiệu 
- Kết quả của quá trình truyền tín hiệu là sự đáp ứng của tế bào trước thông tin mà nó nhận được. 
- Đáp ứng của tế bào rất đa dạng : 
+ Tạo ra enzyme giúp tế bào sửa chữa 
các sai sót trong DNA khi nó nhận được 
 tín hiệu là gene bị tổn thương. 
+ Làm thay đổi hình dạng tế bào giúp tế bào 
có thể di chuyển hướng tới nguồn tín hiệu. 
+ Tạo ra các tín hiệu là yếu tố tăng trưởng gửi đến tế bào khác khiến tế bào nhận tiến hành phân bào. 
Cùng một loại tín hiệu nhưng có thể gây ra những đáp ứng khác nhau ở tế bào nhau của cơ thể 
Chú ý: 
So sánh hai kiểu truyền tin giữa các tế bào: truyền tin cận tiết và truyền tin nội tiết? 
Câu 1 : Khi thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm trong tế bào chất thì phân tử tín hiệu thường là loại gì để có thể đi được qua màng sinh chất? Cho ví dụ. 
Câu 2 : Vì sao cùng một tín hiệu nhưng các tế bào khác nhau của cùng một cơ thể lại có thể tạo ra các đáp ứng khác nhau?