Bài giảng Sinh học Lớp 10 Sách Cánh Diều - Chương V, Bài 16: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Thị Thu Uyên

KHỞI ĐỘNG 
Hãy đoán xem: “ C húng ta – lớn lên nhờ cách nào?” 
Từ một hợp tử làm cách nào để phát triển thành một cơ thể hoàn chỉnh gồm nhiều tỉ tế bào ? 
TĂNG SỐ LƯỢNG TẾ BÀO 
I 
III 
Chu kì tế bào ở sinh vật nhân thực (T39) 
Bệnh ung thư (T41) 
CHƯƠNG 5. CHU KÌ TẾ BÀO VÀ PHÂN BÀO 
BÀI 16. CHU KÌ TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN 
II 
Nguyên phân (T40) 
I. Chu kì tế bào ở sinh vật nhân thực (T39) 
H. Sơ đồ Chu kì tế bào 
Quan sát hình 16.1, nghiên cứu SGK trang 98- KNTT, hoạt động cặp đôi: 
1. Chu kì tế bào là gì? 
2. Chu kì tế bào chia thành mấy giai đoạn? Đọc tên các giai đoạn? Đặc điểm của từng pha G1, S, G2? 
3. Vai trò của các điểm chốt? Điều gì xảy ra nếu tế bào không vượt qua được các điểm chốt ? 
Nhân đôi DNA dẫn đến nhân đôi NST=> NST kép 
Tăng kích thước 
Chuẩn bi phân chia 
I 
III 
Chu kì tế bào ở sinh vật nhân thực (T39) 
Bệnh ung thư (T41) 
CHƯƠNG 5. CHU KÌ TẾ BÀO VÀ PHÂN BÀO 
BÀI 16. CHU KÌ TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN 
II 
Nguyên phân (T40) 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 	 	 	 
Khoảng thời gian từ 1 tế bào được sinh ra, lớn lên và được phân chia thành 2 tế bào 
Gồm 2 giai đoạn: Kì trung gian và pha phân chia 
Kì trung gian: pha G1, S, G2 
II. NGUYÊN PHÂN (tiết 40) 
Nội dung: 
- Loại tế bào? 
- Nguyên phân là gì? 
- Diễn biến; k ết quả 
- Ý nghĩa của nguyên phân 
1. Loại tế bào 
Hợp tử 
TB sinh dục sơ khai 
TB sinh dưỡng*** 
Chiếc đinh cắm vào thân cây cổ thụ 
 sau 1 thời gian vị trí chiếc đinh sẽ? 
Lên cao 
Xuống thấp 
Đẩy ra 
Đẩy vào 
Giữ nguyên tại chỗ 
 Giao nhiệm vụ từng nhóm 
Quan sát hình ảnh SGK Hình 16.3, 16.4 KNTT; kết hợp video bài giảng 
Báo cáo sản phẩm: 
Đại diện các nhóm báo cáo, thuyết minh hình ảnh mô phỏng 
Vẽ hoặc t hiết kế hình ảnh mô phỏng: 
về NST hoặc mô hình trong mỗi kì nguyên phân. 
Ở nhà 
Ở lớp 
II. NGUYÊN PHÂN (tiết 40) 
2. Nguyên phân là gì? 
Quan sát đoạn video cho biết nguyên phân? quá trình nguyên phân được chia làm mấy giai đoạn? 
2. Nguyên phân là gì? 
Là quá trình phân bào nguyên nhiễm 
Từ 1 tế bào mẹ được 2 tế bào con, giống nhau và giống với mẹ 
NP gồm 2 giai đoạn: Phân chia nhân và phân chia tế bào chất 
1. 
Báo cáo sản phẩm: 
Đại diện các nhóm báo cáo, thuyết minh hình ảnh mô phỏng các kì nguyên phân 
2. Phân chia tế bào chất 
3. Ý nghĩa của nguyên phân 
NP đảm bảo duy trì ổn định vật chất di truyền qua các thế hệ tế bào. 
Sinh vật đơn bào: NP là hình thức sinh sản 
Sinh vật đa bào: NP làm tăng số lượng tế bào => SV sinh trưởng, phát triển hoặc thay thế tế bào già, tế bào chết. 
Ứng dụng NP: sinh sản vô tính, nuôi cấy mô . 
Kì cuối 
2n=4 đơn 
2n=4 kép 
2n=4 kép 
2n=8 đơn 
2n=4 đơn 
2n=4 kép 
Tên kì 
Hình thái NST 
Hình ảnh NST 
 Số lượng NST 
Kì đầu 
NST dần co xoắn 
Kì giữa 
NST xoắn cực đại 
(Xếp 1 hàng) 
Kì sau 
NST kép tách=> NST đơn phân li về 2 cực TB 
Kì cuối 
 -Hình thành 2 nhân, màng nhân, nhân con XH 
-Dãn xoắn 
 LUYỆN TẬP 
Câu 1 : Trong nguyên phân, NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo thoi phân bào diễn ra vào kì nào sau đây? 
	A. Kì đầu.	B. Kì giữa.	C. Kì sau.	D. Kì cuối. 
Câu 2 : Điểm mấu chốt trong cơ chế nguyên phân để từ 1 tế bào mẹ được 2 tế bào con số lượng NST giữ nguyên là 
NST nhân đôi ở kì trung gian, phân đôi ở kì sau 
NST nhân đôi ở kì đầu, phân đôi ở kì sau 
NST nhân đôi ở kì trung gian, phân đôi ở kì cuối 
NST phân đôi ở kì trung gian, nhân đôi ở kì sau 
Câu 3. Nếu tế bào đang phân chia được xử lí bởi hóa chất consixin có chức năng ức chế hình thành vi ống trong hệ thống thoi phân bào thì hậu quả sẽ như thế nào? Ứng dụng trong thực tiễn? 
Hợp tử, TB sinh dục sơ khai, TB sinh dưỡng *** 
Là quá trình phân bào nguyên nhiễm. 
 B ài tập về nhà 
Những hiểu biết của em về căn bệnh ung thư 
Vẽ/ hình ảnh mô phỏng sơ đồ phân bào giảm phân 
 .3.0 
Ở ruồi giấm 2n=8 hãy cho biết số lượng NST ở các kì phân bào nguyên nhiễm 
Thảo luận nhóm: 
Câu 1: Cơ chế giúp ổn định vật chất di truyền (ổn định bộ NST) của loài trong quá trình NP ? 
Câu 2: Nêu kết quả, ý nghĩa của NP? 
Câu 3 : Sự khác nhau về phân chia tế bào chất ở TB ĐV và TB TV? 
1. Phân chia nhân : Gồm các kì: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối. 
2. Phân chia TBC: Thường diễn ra ở kì cuối; các bào quan trong tế bào được phân chia về 2 tế bào con. 
3. Kết quả: Từ 1 tb mẹ (2n) 2 tế bào con (2n) sau 1 lần phân chia. 
4. Ý nghĩa: - Với sinh vật nhân thực đơn bào; nguyên phân là cơ chế sinh sản. 
- Với sinh vật nhân thực đa bào: làm tăng số lượng TB giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển 
- Giúp cơ thể tái sinh các mô hay TB bị tổn thương. 
 LUYỆN TẬP 
Câu 1 : Thứ tự nào sau đây đúng khi nói về các giai đoạn trong chu kì tế bào ? 
A . G1 S G2 M	 B. G1 G2 S M 
C. G1 S M S 	 A. G1 G2 M S 
Câu 2: Trong nguyên phân, NST kép xếp thành 1 hàng trên mặt phẳng xích đạo thoi phân bào diễn ra vào kì nào sau đây? 
	A. Kì đầu.	 B. Kì giữa.	C. Kì sau.	D. Kì cuối. 
Câu 3 : Trong chu kì tế bào, giai đoạn nào sau đây vật chất di truyền được nhân đôi (NST đơn NST kép)? 
 A. Pha G1.	B. Pha G2.	 C. Pha S.	D. Pha M. 
Câu 4: Nếu tế bào đang phân chia được xử lí bởi hóa chất consixin có chức năng ức chế hình thành vi ống trong hệ thống thoi phân bào thì hậu quả sẽ như thế nào? Ứng dụng trong thực tiễn? 
 Giao nhiệm vụ từng nhóm 
Nghiên cứu SGK Mục III trang 100, 101, 102- KNTT, tài liệu liên quan. 
 Hoàn thành dự án “ Tìm hiểu về bệnh ung thư”. 
- Sản phẩm dự án: Bài báo cáo bằng powerpoint hoặc Canva, 
Báo cáo sản phẩm: 
Các nhóm báo cáo, thuyết minh hình ảnh mô phỏng ( 5 phút) 
Đánh giá sản phẩm (Phiếu tiêu chí đánh giá) 
Bộ câu hỏi định hướng dự án: 
Bệnh ung thư là gì? 
Cơ sở khoa học về bệnh ung thư? 
Nêu 1 số bệnh ung thư phổ biến ở Việt Nam? 
4. Nêu một số biện pháp phòng và chữa bệnh ung thư ? 
Ở nhà 
Ở lớp (30 phút) 
II. Bệnh ung thư (tiết 3) 
“ Từ một đoạn thân của cây hoa hồng có thể tạo ra một cây hoa hồng mới là nhờ hoạt động sống nào của tế bào? Kể tên và nêu một vài biện pháp kỹ thuật để nhân giống hoa hồng trên ?” 
VẬN DỤNG – TÔI LÀ CHUYÊN GIA 
32 
CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ TÍCH CỰC HỌC TẬP