Bài giảng Sinh học Lớp 10 Sách Cánh Diều - Chương 4, Bài 18: Chu kì tế bào - Năm học 2022-2023 - Vũ Ngọc Lan Phương

Bùi Thị Đào 
Vũ Ngọc Lan Phương 
Trần Thị Hương Trà 
Trần Thảo Nguyên 
BỘ TỨ HƯỚNG NỘI 
10A6 
CHƯƠNG 4:CHU KÌ TẾ BÀO, PHÂN BÀO 
 VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
 BÀI 18: CHU KÌ TẾ BÀO 
KHỞI ĐỘNG 
Chu kì tế bào là hoạt động sống rất quan trọng đối với cơ thể sinh vật. Vây cơ chế nào kiểm soát chu kì tế bào? Nếu sự phân chia tế bào một cách không bình thường sẽ dẫn đến hậu quả gì? 
. 
Câu trả lời là: 
Chu kì tế bào được kiểm soát thông qua các điểm kiểm soát. 
- Nếu sự phân chia tế bào một cách không bình thường sẽ tạo ra các khối gây nên bệnh ung thư. 
 Chu kì tế bào là gì? 
Chu kì tế bào là hoạt động sống có tính chu kì, diễn ra từ lần phân bào này đến lần phân bào tiếp theo để tạo ra các tế bào mới. 
Sau một chu kì tế bào thì từ một tế bào mẹ ban đầu tạo ra được bao nhiêu tế bào con? 
 Sau một chu kì tế bào thì từ một tế bào mẹ ban đầu tạo ra được 2 tế bào con. 
 Chu kì tế bào là hoạt động sống có tính 
 chu kì, diễn ra từ lần phân bào này đến 
 phân bào tiếp theo, kết quả là một từ một 
tế bào mẹ ban đầu hình thành hai 
 tế bào con. 
Các tế bào mới được tạo ra từ tế bào ban đấu giống hay khác nhau? 
Các tế bào mới được tạo ra từ tế bào ban đấu giống hay khác nhau? 
Các tế bào mới được tạo ra giống hệt tế bào ban đầu. 
II. Các pha của chu kì tế bào 
Hãy quan sát hình 18.1 và cho biết: 
Chu kì tế bào gồm những giai đoạn nào? Kể tên các giai đoạn của chu kì tế bào. 
Ở tế bào nhân thực, chu kì tế bào bao gồm hai giai đoạn: 
- Giai đoạn chuẩn bị (kì trung gian) giúp tế bào phát triển, tích luỹ vật chất, nhân đôi DNA và nhiễm sắc thể. Kì trung gian gồm ba pha G1, S, G2. 
- Giai đoạn phân chia tế bào (pha M): phân chia nhân và phân chia tế bào chất để tạo ra các tế bào mới. 
Trình bày mối quan hệ giữa các pha trong chu kì tế bào. 
Mối quan hệ giữa các pha trong chu kì tế bào: Giai đoạn chuẩn bị giúp tổng hợp các chất cần thiết cho giai đoạn phân chia và kiểm soát chu kì tế bào. Pha phân bào tạo ra các tế bào mới, các tế bào này tiếp tục quá trình phân bào. 
Lập bảng trình bày vai trò của các pha G1, S, G2, M xảy ra trong chu kì tế bào. 
Chu kì tế bào có mấy điểm kiểm soát? Kể tên các điểm kiểm soát chu kì tế bào. 
Chu kì tế bào có mấy điểm kiểm soát? Kể tên các điểm kiểm soát chu kì tế bào. 
 Có ba điểm kiểm soát chính trong chu kì tế bào là điểm kiểm soát G1 (điểm kiểm soát khởi đầu), điểm kiểm soát G2/M và điểm kiểm soát chuyển tiếp kì giữa – kì sau. 
Ý nghĩa của việc kiểm soát chu kì tế bào là: 
Kiểm soát tế bào đảm bảo các pha trong chu kì tế bào được hoàn tất chính xác trước khi bước sang pha tiếp theo. Nếu phát hiện ra các sai sót, chu kì tế bào được chặn tại điểm kiểm soát đến khi các sai sót được sửa chữa xong. 
IV. Ung thư 
Hãy quan sát Hình 18.3 và cho biết điểm khác biệt của việc phân chia tế bào bình thường và tế bào ung thư. 
Hãy quan sát Hình 18.3 và cho biết điểm khác biệt của việc phân chia tế bào bình thường và tế bào ung thư. 
- Ở tế bào bình thường khi phân chia tạo ra tế bào lỗi thì tế bào lỗi bị phát hiện bởi sự kiểm soát chu kì tế bào và chết theo chương trình.Ở tế bào ung thư, khi xuất hiện tế bào lỗi, tế bào này bị mất kiểm soát, không chết theo chương trình mà tiếp tục phân chia tạo ra nhiều tế bào lỗi. 
Hãy quan sát Hình 18.4 và cho biết cơ chế hình thành khối u ác tính. 
Hãy quan sát Hình 18.4 và cho biết cơ chế hình thành khối u ác tính. 
Cơ chế hình thành khối u ác tính:Khi một tế bào bị đột biến, sẽ tiếp tục phân chia, phát triển thành nhiều tế bào đột biến mới. Các tế bào này trở nên mất kiểm soát dẫn đến ung thư tại chỗ. Nếu khối u này không được phát hiện, thì chúng sẽ theo đường máu hoặc theo hệ bạch huyết đi đến các mô, cơ quan khác trong cơ thể và tạo nên các khối u mới (ung thư di căn). 
Trong quá trình tạo khối u ác tính, chu kì tế bào được kiểm soát như thế nào ? 
Trong quá trình tạo khối u ác tính, chu kì tế bào không được kiểm soát, nên các tế bào lỗi tiếp tục phân chia tạo thành khối u. 
Thông qua các biểu đồ của Hình 18.5, hãy cho biết yếu tố nào có nguy cơ cao gây ung thư và cách phòng tránh bệnh ung thư. 
-Yếu tố có nguy cơ cao gây ung thư: Ăn uống không lành mạnh, hút thuốc, di truyền . 
 - Cách phòng tránh bệnh ung thư: xây dựng lối sống khoẻ như tránh xa thuốc lá, thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, có chế độ ăn uống lành mạnh và khoa học ( hạn chế các thức uống có cồn, các thức ăn nhanh, chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ,...). 
 Khối u là một nhóm tế bào tăng sinh không biệt hoá trong cơ thể do các tế bào phân chia mất kiểm soát.Ung thư là một nhóm bệnh liên quan đến sự tăng sinh bất thường của tế bào với khả năng dicăn và xâm lấn sang các bộ phận khác của cơ thể. Do vậy, cần phải theo dõi – tầm soát sức khoẻ định kì để phát hiện sớm bệnh ung thư, nhất là những nhóm người nguy cơ có khả năng bị ung thư cao 
THE END.