Bài giảng Sinh học Lớp 10 Sách Cánh Diều - Bài 21: Hô hấp tế bào - Năm học 2022-2023

Bài 21 
HÔ HẤP TẾ BÀO 
02 
MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP 
VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
01 
HÔ HẤP TẾ BÀO 
03 
THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN 
Ở HẠT NẢY MẦM 
HÔ HẤP TẾ BÀO 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Glucose 
Oxygen 
Nước 
Carbon dioxide 
ATP 
Ti thể 
Quan sát hình 
Glucose 
Oxygen 
Nước 
Carbon dioxide 
ATP 
Ti thể 
Kể tên các chất tham gia vào quá trình hô hấp tế bào và sản phẩm tạo ra 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Glucose 
Oxygen 
Nước 
Carbon dioxide 
ATP 
Ti thể 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Nguyên liệu tham gia 
Sản phẩm 
Từ hình trên em hãy hô hấp tế bào là gì? 
Ti thể 
CO 2 
H 2 O 
Nhiệt 
ATP 
Glucose 
O 2 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Hô hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ giải phóng năng lượng cung cấp cho hoạt động sống của cơ thể. 
KHÁI NIỆM 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Hô hấp có vai trò như thế nào đối với hoạt động sống của sinh vật? 
Quá trình hô hấp sẽ giải phóng năng lượng từ việc phân giải chất hữu cơ, cung cấp năng lượng cho hoạt động sống của sinh vật. 
Dựa vào hình 21.2, viết phương trình tổng quát dạng chữ thể hiện quá trình hô hấp tế bào 
Hình 21.2. Sơ đồ thể hiện hô hấp ở tế bào 
Kết luận: 
Trong quá trình này, tế bào sử dụng oxygen và thải ra carbon dioxide, nước 
Tất cả các tế bào trong cơ thể đều có quá trình hô hấp tế bào 
Glucose + Oxygen 
Nước + Carbon dioxide + Năng lượng (ATP + Nhiệt) 
Phương trình hô hấp tế bào: 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Kết luận: 
Tốc độ hô hấp tế bào nhanh hay chậm tùy thuộc vào nhu cầu năng lượng của tế bào 
Nhu cầu năng lượng cao 
Nhu cầu năng lượng thấp 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Kết luận: 
Hô hấp tế bào diễn ra trong một bào quan của tế bào được gọi là ti thể 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Vì sao sau khi chạy, cơ thể nóng dần lên, toát mồ hôi và nhịp thở tăng lên 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Vì sao sau khi chạy, cơ thể nóng dần lên, toát mồ hôi và nhịp thở tăng lên 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
Cơ thể của chúng ta luôn diễn ra quá trình trao đổi chất và năng lượng. 
Khi chạy quá trình này diễn ra nhanh hơn, năng lượng và nhiệt tạo ra nhiều hơn, khiến cơ thể nóng lên,cơ thể cần một lượng lớn oxygen để chuyển hóa năng lượng nên nhịp thở và nhịp tim tăng lên, cơ thể toát mồ hôi, nhiệt năng cũng một phần thoát ra ngoài từ đó, giúp điều hòa thân nhiệt. 
TRẢ LỜI 
Em có biết 
Hô hấp có vai trò quan trọng với sự sống của sinh vật. Các sinh vật có thể tồn tại nhiều ngày mà không có tức ăn và một vài ngày nếu không có nước, nhưng không thể tồn tại hơn một vài phút nếu quá trình hô hấp ngừng lại 
I. HÔ HẤP TẾ BÀO 
MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI 
CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Quan sát hình, hãy cho biết quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào sẽ có mối quan hệ với nhau như thế nào? 
Các chất đơn giản 
Các chất hữu cơ 
phức tạp 
Tổng hợp 
Phân giải 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Trả lời: 
Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào là hai quá trình có biểu hiện trái ngược nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau 
Các chất đơn giản 
Các chất hữu cơ 
phức tạp 
Tổng hợp 
Phân giải 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Hình 21.3. Sơ đồ mối quan hệ giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào 
Quan sát hình 21.3, cho biết vì sao quá trình phân giải và tổng hợp chất hữu cơ trái ngược nhau nhưng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau 
Quá trình tổng hợp tạo chất hữu cơ là nguyên liệu cho quá trình phân giải trong hô hấp tế bào. Quá trình hô hấp tế bào phân giải các chất hữu cơ giải phóng năng lượng cung cấp cho quá trình tổng hợp. 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
TRẢ LỜI 
Tổng hợp các chất 
Quá trình tổng hợp tạo chất hữu cơ (những phân tử có kích thước lớn) là nguyên liệu cho phân giải trong hô hấp tế bào 
Protein 
Lipid 
Carbonhydrate 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ 
PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Phân giải các chất 
Quá trình hô hấp tế bào phân giải các chất hữu cơ giải phóng năng lượng 
Các chất đơn giản 
Năng lượng 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ 
PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Dựa vào hình, lập bảng so sánh sự khác nhau giữa quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ 
Các chất đơn giản 
Các chất hữu cơ 
phức tạp 
Tổng hợp 
Phân giải 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ 
PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Dựa vào hình, lập bảng so sánh sự khác nhau giữa quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Qúa trình tổng hợp chất hữu cơ 
Phân giải chất hữu cơ 
Nguyên liệu: carbon dioxide, nước, ATP (năng lượng) 
Sản phẩm: Oxygen, glucose 
Nguyên liệu: oxygen, glucose 
Sản phẩm: Carbon dioxide, nước, ATP (năng lượng) 
Tìm hiểu thêm 
Số lượng ti thể trong mỗi tế bào có thể biến động mạnh tùy thuộc vào từng cơ thể sống, loại mô, loại tế bào 
Ví dụ, trong tế bào gan ở người có khi có tới hơn 2 000 tỉ thể 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ 
PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
Ti thể tạo ra phần lướn loại phân tử giàu năng lượng là adenosine triphosphate (ATP), một nguồn năng lượng hóa học cug cấp cho hầu hết các hoạt động của tế bào. Chính vì vậy, ti thể còn được gọi là “nhà máy năng lượng của tế bào” 
Tìm hiểu thêm 
II. MỐI QUAN HỆ HAI CHIỀU GIỮA TỔNG HỢP VÀ 
PHÂN GIẢI CHẤT HỮU CƠ Ở TẾ BÀO 
THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Chuẩn bị: 
Mẫu vật: 100 g hạt đậu (hạt lúa, hạt ngô, ) nảy mầm 
Dụng cụ: bình thủy tinh dung tích 1 lít, nắp đậy, que kim loại có giá đỡ nến, hai cây nến nhỏ, bật lửa hoặc diêm 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Chuẩn bị: 
Dụng cụ: bình thủy tinh dung tích 1 lít, nắp đậy, que kim loại có giá đỡ nến, hai cây nến nhỏ, bật lửa hoặc diêm 
Bình thủy tinh 1 lít có nắp 
Que kim loại có giá đỡ nến 
Nến 
Diêm 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Tiến hành 
Chia sổ hạt đậu thành hai phần (mỗi phần 50 g). Cho mỗi phần vào bình A và bình B 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Tiến hành 
Đổ nước sôi vào bình B để làm chết hạt, chắc bỏ nước 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Tiến hành 
Nút chặt các bình, để ở nhiệt độ phòng khoảng 1.5 – 2 giờ 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Tiến hành 
Mở nút bình, đưa nhanh que kim loại có cây nến đang cháy vào trong hai bình. Quan sát hiện tượng xảy ra với cây nến 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Thảo luận 
Vì sao lại sử dụng hạt nảy mầm? 
Thí nghiệm đã chứng minh được điều gì? Và tại sao em kết luận như vậy 
III. THÍ NGHIỆM VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO CẦN OXYGEN Ở HẠT NẢY MẦM 
Báo cáo kết quả 
Tên thí nghiệm: 
Tên nhóm:..................................................................................................... 
1. Mục đích thí nghiệm:............................................................................... 
2. Chuẩn bị thí nghiệm:............................................................................... 
Mẫu vật:................................................................................................... 
Dụng cụ, hóa chất:.................................................................................. 
3. Các bước tiến hình:.................................................................................. 
4. Giải thích kết quả:.................................................................................... 
5. Kết luận:..................................................................................................... 
TÓM LẠI 
1. Hô hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể. Trong quá trình này, tế bào sử dụng oxygen và thải ra carbon dioxide, nước 
2. Phương trình hô hấp tổng quát dạng chữ: 
Glucose + Oxygen 
Nước + Carbon dioxide + Năng lượng (ATP + Nhiệt) 
3. Quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào có mối quan hệ hai chiều. Trong đó, quá trình tổng hợp tạo chất hữu cơ là nguyên liệu cho phân giải trong hô hấp tế bào; quá trình phân giải các chất hữu cơ giải phóng năng lượng cần cho quá trình tổng hợp 
CÁM ƠN CÁC EM LẮNG NGHE