Giáo án Ngữ văn Lớp 10 - Tiết 12+13: Uylixơ trở về (Trích "Ô-đi xê" - Sử thi Hi Lạp)

	 Ngày .tháng .năm 
 Tieát 12-13: UY-LIT-XƠ TRỞ VỀ
	 (Trích “Ôđixê”-Sử thi Hi Lạp)
Muïc tieâu baøi hoïc: 
- Giuùp hoïc sinh: 
1. Kiến thức: 
- Trí tuệ và tình yêu của Uy-lit-xơ và Pê-lê-nốp biểu tượng của những phẩm chất cao đẹp mà người Hi lạp cổ đại luôn khát khao vươn tới . 
- Đặc sắc về nghệ thuật sử thi Hô-me-rơ : miêu tả tâm lí, lối so sánh, sử dụng ngôn từ, giọng điệu kể chuyện.
2. Kĩ năng : 
- Đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại .	
- Bieát phaân tích dieãn bieán taâm lí n/vaät qua caùc ñoái thoaïi trong caûnh gaëp maët ñeå thaáy ñöôïc khaùt voïng haïnh phuùc vaø veû ñeïp trí tueä cuûa hoï
 3. Tư tưởng : Nhaän thöùc ñöôïc söùc maïnh cuûa tình caûm vôï choàng, tình caûm gia ñình cao ñeïp laø ñoäng löïc giuùp con ngöôøi vöôït qua moïi khoù khaên.
4.Năng lực: 
 - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản.
 - Năng lực giải quyết các tình huống liên quan đến vb.
 - Năng lực đọc hiểu vb sử thi.
 - Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận cá nhân về ý nghĩa vb.
 - Năng lực hợp tác khi trao đổi nội dung và nghệ thuật của vb.
B. Chuẩn bị :
1.GV: 
1.1 Phương tiện :
- Sgk, sgv, chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Thieát keá baøi hoïc. 
- Keát hôïp tranh aûnh minh hoïa . 
1.2 Dự kiến biện pháp hương dẫn HS hoạt động tiếp nhận bài học: 
 -Ñöa heä thoáng caâu hoûi gôïi môû khi phaân tích , lí giaûi caùc ñoái thoaïi vaø dieãn bieán taâm lí cuùa nhaân vaät.
- Kết hợp đọc sáng tạo văn bản .
2. HS: 
- Hoïc sinh chuû ñoäng chuaån bò baøi ôû nhaø . Gv höôùng daãn trao ñoåi , thaûo luaän về tình yêu lòng chung thủy của con người trong cuộc sống
-Giao tiếp, trình bày suy nghĩ, ý tưởng cảm nhận của bản thân về ý nghĩa và mục tiêu cuộc sống thể hiện qua hành động và ngôn ngữ.
D. Hoạt động daïy hoïc:
 1. OÅn ñònh lôùp: VS, ĐP, SS
 2. Kieåm tra baøi cuõ :
 Hãy trình bày cách lập dàn ý bài văn tự sự ?
 3. Baøi môùi.
- Lôøi vaøo baøi: Neàn vaên hoaù Hi Laïp coå ñaïi ñöôïc xem laø moät trong boán caùi noâi lôùn cuûa neàn vaên minh nhaân loaïi, vaø söû thi Iliat & OÂñixeâ cuûa Hoâmerô laø 2 baûn anh huøng ca hoaøn mó caû veà noäi dung vaø ngheä thuaät . Baøi hoïc hoâm nay chung ta seõ coù caùi nhìn chung veà Hoâmerô, veà OÂñixeâ, vaø cung nhau tìm hieåu 1 ñoaïn trích nhoû trong söû thi OÂñixeâ- Uylitxô trôû veà.
Hoạt động của GV và HS
HĐ1: Hướng dẫn HS tìm hiểu rõ nét chính về taùc phaåm, taùc giaû.
 Döïa treân cô sôû tìm hieåu baøi ôû nhaø cuûa hoïc sinh, Gv ñaët caâu hoûi yeâu caàu Hs traû lôøi:
- Haõy trình baøy nhöõng neùt noåi baät veà taùc giaû Hoâmerô?
- Em hieåu söû thi laø gì? Trình baøy sô löôïc veà söû thi OÂñixeâ? 
- Döïa vaøo muïc tieåu daãn, haõy keå toùm taét taùc phaåm?
- Đoạn trích nằm ở phần nào trong tác phẩm?
- Theo em đoạn trích có bố cục như thế nào? 
- Neâu ñaïi yù ñoaïn trích? 
Hoaït ñoäng2: ñoïc- hieåu vaên baûn 
Caùch ñoïc:
- Hoïc sinh phaân vai ñoïc ñoaïn trích, ñoïc ñuùng gioïng, ñuùng taâm traïng nhaân vaät, coù dieãn caûm
 Giaûi thích töø khoù:
- Acai, tuïc röûa chaân, lôøi coù caùnh, haï caû thaønh luyõ, laøm leã cöôùi, laectô, caây oâliu, thaàn linh, Poâñeâiñoâng
 Cho HS phân nhóm thảo luận trả lời câu hỏi : 
 -Khi nghe nhũ mẫu báo tin Uylitxơ trở về, Pcó thái độ, suy nghĩ gì? Taïi sao P laïi khoâng tin?
- Khi nhũ mẫu đưa ra bằng chứng và đem tính mạng mình ra đánh cược thì phản ứng của P như thế nào?
- Theo em vì sao tâm trạng P lúc này lại “rất đỗi phân vân”
Qua đó, em có nhận xét gì về con người P? Phải chăng đúng như Têlêmac nhận xét “bao giờ lòng dạ cũng rắn như đá”?
(GV nhắc lại: Trước khi vào đoạn trích, nghe nhũ mẫu báo tin Uylitxơ trở về, P đột ngột “ mừng rỡ cuống cuồng nhảy ra khỏi giường ôm lấy bà lão nước mắt chan hòa”
→ Biểu thị lòng chung thủy, hạnh phúc tột độ, niềm vui khôn cùng) 
CHUYỂN SANG TIẾT 2
Để được sum họp P. và U .đã phải làm gì?
- Tìm nhöõng ñaüc ñieåm, phaåm chaát cuûa nhaân vaät Uylixô qua caùch mieâu taû cuûa caùc nhaân vaät khaùc? 
( Ñeïp nhö moät vò thaàn( mieâu taû cuûa ngöôøi keå chuyeän)
- Noåi tieáng laø ngöôøi khoân ngoan ( con trai)
- Coù trong ñaàu nhöõng yù nghó raát khoân( nhuõ maãu)
®phaåm chaát cuûa ngöôøi anh huøng)
- Khi đối diện với U, P có cử chỉ, dáng điệu gì?.
- Trước thái độ của Têlêmac P nói gì với con? dụng ý lời nói ấy? Thái độ của U lúc ấy ntn? Ý nghĩa của thái độ ấy?.
- Sau khi trách cứ về trái tim sắt đá của P, U nói với nhũ mẫu “Già ..lâu nay”, em có nhận xét gì về lời lẽ ấy?.
- Phản ứng của P ntn? Mục đích của hành động đó là gì? Vì sao P không yêu cầu U miêu tả đặc điểm chiếc giường.?. 
- Trước lời nói của P, U có phản ứng gì? Ý nghĩa ? 
- Thông qua cuộc thử thách ta thấy được phẩm chất gì của P và U?.
Đoạn văn nào thể hiện tập trung , cảm động nhất cảnh sum họp của hai vợ chồng ?
Tâm trạng của P như thế nào khi biết chính xác người đang ngồi trước mặt mình đây là U?
( cầu xin chồng ,ngợi ca chồng ,nêu mất mát của hai người ,nêu lí do cảnh giác ) 
Tâm trạng U. thể hiện như thế nào?
Đoạn cuối tác giả miêu tả tâm trạng hai người bằng biện pháp nghệ thuật nào? 
Nêu cảm nhận của em về tâm trạng của hai người trong cảnh sum họp? 
- Qua phân tích, các em có nhận xét gì về nghệ thuật của đoạn trích?.
- Nghệ thuật dùng để khắc họa nhân vật có gì đáng lưu ý? 
Thế nào là trì hoãn sử thi?
Phát biểu suy nghĩ của em về hạnh phúc gia đình ? 
(Gia đình là chỗ dựa tinh thần của mỗi người, mỗi người cần có trách nhiệm chăm lo vun vén cho hạnh phúc của mình. Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình có hạnh phúc, xã hội mới phồn vinh )
Hoạt động 3 :Ghi nhớ.
Yêu cầu cần đạt
I . Tìm hieåu chung
Tác giả: Homerơ 
Teân thật laø Meâ-Leâ-Xi-Gien con của một gia đình nghèo, coù naêng khieáu thô ca, du ngoaïn khaép nôi 
trên đất Hi Lạp bị mù lòa với cái tên Hô-me-rơ.
-Soáng vaøo khoảng thế kỉ IX-VIII TCN
Tác phẩm: 
-Söû thi OÂ-Ñi-Xeâ ra ñôøi vaøo khoaûng theá kæ IX (TCN) goàm 12.110 caâu thô, chia 24 khuùc ca, söï tích laáy töø thaàn thoaïi HiLaïp keå chuyeän trôû veà queâ höông I-taùc cuûa OÂ-Ñi-Xeâ. 
-Uy-Lit-Xô laø bieåu töïông cuûa trí tueä ,tình caûm ,ñaïo ñöùc.
-Toùm taét(SGK). 
3.Ñoaïn trích: 
a. Vị trí đoạn trích: Khúc ca 23
b. Đại ý: Thể hiện tâm trạng Pê-Nê-Lốp vaø Uy-Lit-Xô trong cuoäc thöû thaùch .Qua ñoù khaéc hoïa nhöõng phaåm chaát cao quí cuûa hai ngöôøi.
II .Ñoïc -hiểu văn bản :
1. Tâm trạng Pênêlốp trước lời tác động của nhũ mẫu
- Không tin vì:
+ Cuộc đối đầu quá chênh lệch, một mình Uylitxơ không thể giết 108 tên vương tôn công tử.
+ TG xa cách quá lâu (20), hết hi vọng về sự sống của Uylitxơ
- Nàng không cương quyết bác bỏ ý của nhũ mẫu mà thần bí hóa câu chuyện “ không sao hiểu được ý định của thần linh bất tử ” và lúng túng trong cách cư xử “ không biết nên đứng hôn”
→ Phân vân nhưng vẫn tự trấn an mình và nhũ mẫu.
(Pênêlốp không phải là người có trái tim sắt đá mà nàng tự kìm nén tình cảm của mình để giữ gìn phẩm giá )
Þ P là người thận trọng, bình tĩnh
-Nghệ thuật : Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế.
2.Thử thách và sum họp: 
a. Thử thách: 
Pênêlôp
Uylitxơ
- Bàng hoàng xúc động vừa dò xét, tính toán
- Phân trần với con nhưng gián tiếp bộc lộ ý định thử thách
+ T¸c gi¶ dïng 3 lÇn tõ thËn träng 
" ®Þnh ng÷ thÓ hiÖn vÎ ®Ñp trong phÈm chÊt nh©n vËt. §©y còng lµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt th­êng dïng cña thÓ lo¹i sö thi.
-Sai nhũ mẫu khiêng chiếc giường bí mật ra khỏi giường .
→ Thử phản ứng của Uylitxơ.
Þ Peâneâloáp laø hình töôïng phuï nöõ ñeïp ñaàu tieân trong VH theá giôùi: thuyû chung, son saét vôùi choàng, thoâng minh, thaän troïng, khoân ngoan trong caùch öùng xöû, baûn lónh cao.
- Mắt nhìn xuống đất đợi xem vợ mình sẽ nói gì
- Mỉm cười:
 + Hiểu ý định của vợ 
 + Chấp nhận
 + Tin vào trí tuệ của mình.
-Gián tiếp bày tỏ sự chung thủy và gợi ý cái giường bí mật. 
-Uy. giật mình. 
- Kể lại tỉ mỉ đặc điểm, quá trình hình thành cái giường 
→ Dụng ý để vợ mình nhận ra mình.
Þ Uylixô laø bieåu hieän ñeïp ñeõ cuûa trí thoâng minh, nghò löïc, ñaëc bieït laø tình caûm saâu naëng vôùi gia ñình, queâ höông.
 b. sum họp:
- P: Nước mắt chan hòa,ôm lấy chồng, hôn lên trán chồng và nói rõ lòng mình 
- U: Ôm vợ khóc dầm dề
- Hình ảnh SS: “ Mặt đất” và “ Người đi biển gặp đất liền”.
Þ Thể hiện cao độ nỗi niềm, khát khao, sung sướng của P và U khi gặp nhau.
3. Nghệ thuật:
- Miêu tả tâm lí nhân vật bằng thái độ, cử chỉ, dáng điệu.
- Nhân vật mang đậm tâm lí sử thi: ngây thơ, chất phát nhuốm màu huyền bí, nặng về lí trí.
- Xây dựng hoàn cảnh giàu kịch tính.
- Nghệ thuật trì hoãn sử thi, dùng hình ảnh so sánh liên tưởng mở rộng.
III. Ghi nhớ: SGK
 Bước 4:củng cố bài:
 Ý nghĩa của đoạn trích là gì?. 
 ( Đề cao, khẳng định sức mạnh của tâm hồn trí tuệ của con người Hi Lạp. Đồng thời làm rõ giá trị 
 hạnh phúc gia đình khi người Hi Lạp chuyển từ chế độ thị tộc sang chế độ chiếm hữu nô lệ.)
 Böôùc 5: Dặn dò: tiết sau trả bài viết số 1. 
Chú ý lập dàn ý của đề bài đã cho. 
RÚT KINH NGHIỆM