Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 44: Đọc văn Đọc tiểu thanh kí (Độc tiểu thanh kí) Nguyễn Du

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh ! ĐỌC TIỂU THANH KÍ(ĐỘC TIỂU THANH KÍ) Nguyễn Du Tiết 44: Đọc vănI.Đọc- tìm hiểu chung:1. Nguyễn Du (1765 - 1820):Tiểu sử:+ Tố Như, Thanh Hiên.Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Sinh ra và lớn lên tại kinh thành Thăng Long.Gia đình đại quí tộc, truyền thống khoa cử, văn chương.Thời đại có những biến đổi “kinh thiên động địa”+ Cuộc đời: ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Tuổi thơ vàng son(Sống tại Thăng Long) Mười năm gió bụi(Thái Bình, Hà Tĩnh, )Làm quan dưới triều Nguyễn(Kinh đô Huế, đi sứ Trung Quốc)I.Đọc- tìm hiểu chung:1. Nguyễn Du (1765 - 1820):Tiểu sử:+ Tố Như, Thanh Hiên.Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Sinh ra và lớn lên tại kinh thành Thăng Long.Gia đình đại quí tộc, truyền thống khoa cử, văn chương.Thời đại có những biến đổi “kinh thiên động địa”+ Cuộc đời: ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Tuổi thơ vàng son(Sống tại Thăng Long) Mười năm gió bụi(Thái Bình, Hà Tĩnh, )Làm quan dưới triều Nguyễn(Kinh đô Huế, đi sứ Trung Quốc) Cuộc đời bi kịch, bất đắc chí, chứng kiến bao cuộc ly loạn, tan vỡ, đổi thay. Trái tim yêu thương mênh mông đối với mọi kiếp người. I.Đọc- tìm hiểu chung:1. Nguyễn Du:Tiểu sử: ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du – Sự nghiệp văn học:Chữ Nôm: Văn tế thập loại chúng sinh, Truyện Kiều Chữ Hán: Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục. - Tác phẩm:Nội dung tư tưởng: + Đề cao TÌNH - là tiếng kêu đứt ruột cho vận mệnh đau khổ của con người. + Nêu lên vấn đề thân phận người phụ nữ có sắc đẹp và tài năng văn chương, nghệ thuật. ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm1. Nguyễn Du- đại thi hào dân tộcTây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.Chi phấn hữu thần liên tử hậu,Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.Cổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư.Bất tri tam bách dư niên hậu,Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ? Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang,Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.Son phấn có thần chôn vẫn hận,Văn chương không mệnh đốt còn vương.Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,Cái án phong lưu khách tự mang.Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,Người đời ai khóc Tố Như chăng?( Vũ Tam Tập dịch)- Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác:+ Về thời điểm sáng tác bài thơ con nhiều ý kiến chưa thống nhất .Đọc phần dư cảo, Nguyễn Du trào lên nỗi xót thương, đồng cảm với thân phận bất hạnh của người phụ nữ nhan sắc vẹn toàn Tiểu Thanh nên viết bài thơ này.+ In trong “Thanh Hiên thi tập” (1786 – 1804) ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm1. Nguyễn Du- đại thi hào dân tộc ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm- Nhan đềTiểu Thanh là một người con gái sống ở đầu thời Minh Trung Quốc. Thuở nhỏ thông tuệ khác thường, sớm tinh thông nhiều nghề kể cả âm luật.16 tuổi làm lẽ một công tử họ Phùng quyền quý, ngốc nghếch ở Hàng Châu- Chiết GiangVợ cả ghen tuông đầy đọa, bắt nàng ở riêng trên ngọn núi Cô Sơn- Hàng Châu, không cho giao tiếp với ai, kể cả với chồng; còn vứt son phấn, đốt sách vở của Tiểu ThanhTrong chuỗi ngày đó, Tiểu Thanh làm nhiều thơ, từ.Tiểu Thanh lâm bệnh, chết khi mới 18 tuổi. Vợ cả chưa hả cơn ghen, tìm ảnh, thơ văn của Tiểu Thanh đem đốt. Những sáng tác của Tiểu Thanh còn lại được người đời sau tập hợp, khắc in, đặt tên là “phần dư”. 1. Nguyễn Du- đại thi hào dân tộc- Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác+“Kí”: ghi chép, truyện+ “Độc”: đọc→ Đọc những truyện viết về nàng Tiểu Thanh+ Nàng Tiểu Thanh: ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm1. Nguyễn Du- đại thi hào dân tộcThể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật Bố cục: Đề - Thực- Luận- Kết- Nhan đề:- Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác:Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.ĐỀTHỰCLUẬNKẾTChi phấn hữu thần liên tử hậu,Văn chương vô mệnh luỵ phần dư. Cổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư.Bất tri tam bách dư niên hậu,Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?Cảm hứng chủ đạo: Cảm thương sâu sắc cho số phận mỏng manh của nhan sắc, tài hoa; nỗi thương mình, niềm khát khao tri âmI.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đềHoa uyểnKhư(quá khứ)(hiện tại)> <Cảm hứng về cuộc đời dâu bể tang thươngRực rỡ, lộng lẫyLạnh lẽo, hoang tàn ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –TẫnĐộc điếu Nhất chỉ thưTANÀNGCõi dươngCõi âm Không gian(Việt – Trung)Thời gian (300 năm )(tài +tình + bi kịch)(tài + sắc + bạc mệnh)-Đồng thanh tương khí- Đồng bệnh tương liênCẢNH + SỰ → TÌNHThương cảm xót xa trước số phận mỏng manh của cái đẹp ở trên đờiMối tương giao đồng cảm lạ kì : Tài – tình – phận. I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đề2. Hai câu thựcChi phấn (sắc đẹp)Văn chương (tài hoa)Hữu thầnVô mệnh Liên tử hậuLụy phần dư ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –HOA UYỂN CUỘC ĐỜITiếng khóc cho Tiểu Thanh: tài sắc, mệnh bạcDay dứt xót thương trước cái đẹp bị chà đạp phũ phàngLên án những thế lực bạo tàn Khách phong lưu, khách tài tình I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đềTrái tim lớn và câu hỏi không lời đáp.Ý thức sâu sắc về “phong vận”.2. Hai câu thực3. Hai câu luậnCổ kim hận sựThiên nan vấn ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Phong vận kì oan Ngã tự cưKhuất Nguyên, Đỗ Phủ, Nguyễn Du, Cái Tôi tài hoa,cô đơnThân như điện ảnh hữu hoàn vô(Vạn Hạnh thiền sư)Phi ngãKhẳng định bản ngãTIẾT 87- NGỮ VĂN 10I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:4. Phân tích4.1. Hai câu đề4.2. Hai câu thực4.3. Hai câu luận4.4. Hai câu kếtSố từ: “ba trăm năm” (ước lệ): hậu thếĐộng từ “Khấp” – Khóc thầm Đại từ phiếm chỉ: “hà nhân” (ai)Băn khoăn, day dứt, trăn trở đi tìm tiếng nói tri âm.Gửi gắm niềm hi vọng vào hậu thế ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Khóc cho Tố Như mủi lòng trước số phận bi kịch của nhà thơKhóc cùng Tố Như - cho những kiếp tài hoa (tri âm- tri kỉ)Khấp Tố Như:?Bất tri tam bách dư niên hậuThiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?QUÁ KHỨHIỆN TẠITƯƠNG LAIĐau thươngBế tắc“Người đời sau thương người đời nay, người đời nay thương người đời xưa, hai chữ tài tình thật là một cái thông lụy của bọn tài tử khắp trong gầm trời và suốt cả xưa nay vậy”Mộng Liên Đường chủ nhânTố HữuLàm người thương số phận con ngườiRàng rịt yêu thương biết mấy mươiCái buổi tối tăm trời đất âyLòng anh là một ánh trăng soi( Gửi Tố Như)Nửa đêm qua huyện Nghi XuânBâng Khuâng nhớ cụ thương thân nàng Kiều... Nghìn năm sau nhớ Nguyễn DuTiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.Hỡi người xưa của ta nayKhúc vui xin lại so dây cùng Người! (Kính gửi cụ Nguyễn Du)Huy CậnTiếng nói tri âmI.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:III. Tổng kết 1, Nội dung Cảm thương sâu sắc cho số phận nàng Tiểu Thanh và những người tài sắc bạc mệnhTâm sự sâu kín của Nguyễn Du: cô đơn sâu sắc, thương mình, oán giận cuộc đời bạc bẽo, khát khao tìm tri âm, tri kỉ 2, Nghệ thuậtThể thơ thất ngôn bát cú đường luậtNghệ thuật đối, câu hỏi tu từ Kết cấu chặt chẽ logicGiọng thơ ai oán khắc khoải để lại dư ba trong lòng ngườiHình ảnh, ngôn ngữ, hàm súc mang tính biểu trưng, giàu giá trị biểu cảm ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du – ĐỘC TIỂU THANH KÍ– Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:III. Tổng kết.IV. Củng cố, luyện tậpV. Dặn dò: Học thuộc lòng bản phiên âm và dịch thơPhân tích bài thơ, nắm được nội dung, nghệ thuậtChuẩn bị bài “ thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ”1. Bài tập sách giáo khoa trang 1342. Suy nghĩ của em về bài thơ “ Độc Tiểu Thanh kí” của Nguyễn Du, đặt trong tình hình hội nhập thế giới ngày nay. Gợi ý bài 2: Tấm lòng nhân đạo (TÂM) vượt biên giới quốc gia, mong muốn con người xích lại gần nhau, Tài năng (TÀI) của con người là sợi dây vô hình nối những tâm hồn và trái tim biết yêu thương và sẻ chia.Cảm ơn các thầy cô và các em