Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 109: Đọc hiểu: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (tiết 2) (Trích Chinh phụ ngâm)

Chào mừng thầy, cô giáo và các em học sinhđến với bài học ngày hôm nayTiết 109: Đọc hiểu:(Trích Chinh phụ ngâm) Tác giả: Đặng Trần Côn Dịch giả: Đoàn Thị Điểm (?)Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụI. TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả:Hoàn thành phiếu học tập (thời gian 5 phút)PHIẾU HỌC TẬP1.Tác giả Đặng Trần Côna. Cuộc đời:-Năm sinh năm mất: - Quê quán: - Thời đại: ..Bản thân: . + + Là người: . + Tính cách: b. Sự nghiệp:-Các thể loại sáng tác tiêu biểu: ..- Tác phẩm tiêu biểu: .2. Dịch giả Đoàn Thị Điểma. Cuộc đời:- Năm sinh, năm mất: - Hiệu: .- Quê quán: - Thời đại: .- Bản thân: + Là người: .. + .. + ..b. Sự nghiệp:Các tác phẩm tiêu biểu: ..3. Phan Huy Ích:a. Cuộc đời:-Năm sinh năm mất: ..- Tự: ..- Quê quán: ..- Bản thân: b. Sự nghiệp:Các tác phẩm tiêu biểu: .1. Đặng Trần Côna. Cuộc đời:- Năm sinh năm mất: chưa rõ, khoảng nửa đầu thế kỉ XVIII- Quê quán: làng Nhân Mục, Thanh Trì nay là Nhân Chính, Thanh Xuân, HN- Thời đại: diễn ra nhiều cuộc khởi nghĩa- Bản thân: + Không đỗ đạt cao, chỉ đỗ Hương cống và giữ các chức quan thấp + Là người: thông minh, tài hoa, hiếu học + Tính cách: tự do, phóng túng b. Sự nghiệp:- Các thể loại sáng tác tiêu biểu: thơ và phú bằng chữ Hán- Tác phẩm tiêu biểu: Chinh phụ ngâm, Tiêu tương bát cảnh,..3. Phan Huy Ícha. Cuộc đời:-Năm sinh năm mất: 1750- 1822- Tự: Dụ Am- Quê quán: thuộc trấn Nghệ An sau rời đến Hà Tây- Bản thân: Đỗ tiến sĩ năm 26 tuổib. Sự nghiệp:	Các tác phẩm tiêu biểu: Dụ Am văn tập, Dụ Am ngâm lục, 2. Tác phẩm:a. Hoàn cảnh sáng tác	- Đầu những năm 40 của thế kỉ XVIII	- Đầu đời Cảnh Hưng, có việc binh-> Cảm thời thế mà viết ra tác phẩmb. Thể loại:	- Nguyên tác: chữ Hán gồm 476 câu thơ làm theo thể trường đoản cú - Bản dịch: chữ Nôm gồm 476 câu thơ làm theo thể khúc ngâmKhái niệm thể khúc ngâm	+ Thơ trữ tình trường thiên 	+ Thể thơ song thất lục bát 	+ Gắn với số phận thăng trầm của một con người- Đặc điểm:	+ Nhân vật trữ tình thể hiện niềm hồi tưởng, mong nhớ, sầu muộn,.....	+ Thường dùng nhiều tiểu đối, nhiều từ Hán Việt -> Câu thơ tha thiết, trang trọng	- Một số tác phẩm: Cung oán ngâm của Nguyễn Gia Thiềuc. Bố cục: 3 phầnPhần 1: Khung cảnh chiến tranh ác liệt, người chinh phụ tiễn người chinh phu ra trậnPhần 2: Diễn tả những tâm trạng của người chinh phụ khi ở khuê phòng (cô đơn, nhớ nhung, bồn chồn, lo lắng,...)Phần 3: Người chinh phụ tưởng tượng cảnh người chồng trở về, hai người sống hạnh phúc, yên ảc. Giá trị- Giá trị nội dung:	+ Tiếng nói oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa	+ Thể hiện khát vọng hạnh phúc lứa đôi- Giá trị nghệ thuật:	+ Thể thơ trường đoản cú (nguyên tác), song thất lục bát (bản dịch)	+ Mang đậm tính tượng trưng ước lệ	+ Tả cảnh ngụ tình->Bản dịch đã đưa ngôn ngữ dân tộc lên tầm cao mới3. Đoạn trích:a. Vị trí	Từ câu 193 – 216 thuộc phần 2 của tác phẩmb. Bố cục: 3 phần:	- 8 câu đầu: Nỗi cô đơn, lẻ loi của người chinh phụ	- 8 câu tiếp: Nỗi sầu muộn triền miên	- 8 câu cuối: Nỗi nhớ thương đau đáuII. ĐỌC HIỂU 1. Nỗi cô đơn, lẻ bóng của người chinh phụ* Từ ngữ:Động từ chỉ hành động, cử chỉ: 	+ Dạo	+ thầm gieo (Bước nặng nề, mệt mỏi) -> Dáng vẻ thơ thẩn như người mất hồn	+ Ngồi, buông, cuốn rèm (Hành động lặp đi lặp lại), động tác thẫn thờ => Tâm trạng: Buồn rầu, bồn chồn, lo lắng không yên. * Hình ảnh: hình ảnh ngọn đèn - Điệp lại 3 lần, điệp bắc cầu.	+ H/ả quen thuộc ->Sự nhỏ bé; sự thao thức, khắc khoải, chờ đợi và hy vọng. 	+ Khát khao sự đồng cảm, chia sẻ. Tự hỏi và trả lời: (đèn biết chăng?) , (đèn chẳng biết). ->Người chinh phụ tự ý thức được cảnh ngộ cô đơn của mình 	+ Tô đậm nỗi cô đơn, sầu tủi. 	+ Nỗi buồn triền miên không dứt- Hoa đèn: thể hiện người chinh phụ ngày đêm thao thức ngóng trông tin tức, ngóng trông người chồng trở về-> Hình ảnh giàu giá trị biểu cảm. * Biện pháp nghệ thuật:- Tả cảnh ngụ tình 	+ Hiên vắng, rèm thưa: Cảnh vắng vẻ, hiu hắt => Tâm trạng trống trải, lẻ loi 	+ Thước chẳng mách tin: Chờ mong vô vọng - Nghệ thuật đối: + Dạo hiên vắng > Nỗi buồn bao trùm cả không gian và thời gian, thể hiện trọn vẹn từ dáng vẻ bên ngoài đến những xáo trộn bên trong* Tiểu kết: 	- Thể hiện tâm trạng lẻ loi của người chinh phụ: Buồn, cô đơn, khát khao sẻ chia	- Thể hiện bút pháp tả tâm trạng đặc sắc (Tả qua hành động, cử chỉ; tả cảnh ngụ tình; giọng điệu tha thiết; điệp từ, điệp ngữ...). 	- Thấy được tài năng và sự cảm thông của tác giả và dịch giả.Bài tập về nhà+ Nhóm 1, 2, 3: Tìm hiểu phần 2Các câu hỏi gợi ý:	+ Chi tiết nào thể hiện thời gian chờ đợi đơn điệu, nhàm tẻ?	+ Tìm những từ láy thể hiện sự sầu muộn triền miên và giải thích ý nghĩa của chúng?	+ Người chinh phụ đã làm những hành động gắng gượng gì? Nó có giúp người chinh phụ vơi đi nỗi cô đơn không? + Nhóm 4, 5, 6: Tìm hiểu phần 3(Các câu hỏi gợi ý:	+ Những từ ngữ, hình ảnh nào diễn tả tâm trạng nhớ thương của người chinh phụ	+ Hình ảnh gió đông, non Yên gợi lên điều gì?	+ Hãy phân tích ý nghĩa của các từ láy trong câu thơ?	+ Nhận xét gì về hai câu thơ cuối?)