Bài giảng Ngữ văn 10 - Đọc tiểu thanh kí (độc tiểu thanh kí) - Nguyễn Du

 ĐỌC TIỂU THANH KÍ(ĐỘC TIỂU THANH KÍ) - Nguyễn Du -I.Đọc- tìm hiểu chung:1. Tác giả :Tiểu sử:+ Tự là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.Sinh ra và lớn lên Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Ông là 1 đại thi hào dân tộc.Là danh nhân văn hóa thế giới được UnESCO công nhận . Là nhà nhân đạo chủ nghĩa thời trung đại. Làm quan dưới thời Lê và thời Nguyễn. ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Nguyễn Du (1765 - 1820): Phong cách nghệ thuật : Vương Thúy Kiều Đạm Tiên Người đàn bà gãy đàn ở thành Thăng Long Tiểu Thanh “Thương”Tài hoa bạc mệnh “Người đời sau thương người đời nay, người đời nay thương người đời xưa, hai chữ tài tình thật là một cái thông lụy của bọn tài tử khắp trong gầm trời và suốt cả xưa nay vậy”Mộng Liên Đường chủ nhânTố HữuLàm người thương số phận con ngườiRàng rịt yêu thương biết mấy mươiCái buổi tối tăm trời đất âyLòng anh là một ánh trăng soi( Gửi Tố Như)Nửa đêm qua huyện Nghi XuânBâng Khuâng nhớ cụ thương thân nàng Kiều... Nghìn năm sau nhớ Nguyễn DuTiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.Hỡi người xưa của ta nayKhúc vui xin lại so dây cùng Người! (Kính gửi cụ Nguyễn Du)Huy CậnI.Đọc- tìm hiểu chung:1. Tác giả : ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du – Sự nghiệp văn học:Chữ Nôm: Văn tế thập loại chúng sinh, Truyện Kiều Chữ Hán: Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, Bắc hành tạp lục. - Tác phẩm:Nội dung tư tưởng: + Phản ánh ,lên án những bất công, ngang trái chà đạp lên quyền sống của con người .+ Thể hiện tình yêu thương giữa con người với con người ,nhất là những người phụ nữ tài hoa bạc mệnh. ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm1. Tác giả :Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.Chi phấn hữu thần liên tử hậu,Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.Cổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư.Bất tri tam bách dư niên hậu,Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ? Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang,Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.Son phấn có thần chôn vẫn hận,Văn chương không mệnh đốt còn vương.Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi,Cái án phong lưu khách tự mang.Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,Người đời ai khóc Tố Như chăng?( Vũ Tam Tập dịch) ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:1. Tác giả :2. Tác phẩm :-Bài thơ trích từ tập thơ nào ?-Ý nghĩa của nhan đề ?-Bài thơ nói về ai và tiểu sử của người đó ?-Thể loại bài thơ ? Viết bằng chữ gì ?-Bố cục bài thơ ?Chỉ ra ?-Cảm hứng chủ đạo ?- Xuất xứ: Bài thơ được trích trong tập thơ chữ Hán Thanh Hiên Thị Tập.- Nhan đề+“Kí”: ghi chép, truyện+ “Độc”: đọc→ Đọc những truyện viết về nàng Tiểu Thanh ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm :Tiểu Thanh là một người con gái Trung Quốc.16 tuổi làm lẽ một quý tộcVợ cả ghen tuông, bắt nàng ở riêng trên ngọn núi Cô Sơn- Hàng Châu, không cho giao tiếp với ai, kể cả với chồng.Trong chuỗi ngày đó, Tiểu Thanh làm nhiều thơ, từ.Tiểu Thanh lâm bệnh, chết khi mới 18 tuổi. Vợ cả còn muốn đuổi cùng giết tận tìm ảnh, thơ văn của Tiểu Thanh đem đốt. Những sáng tác của Tiểu Thanh còn lại được người đời sau tập hợp, khắc in, đặt tên là “phần dư”. 1. Tác giả :-Bài thơ nói về Tiểu Thanh -Bài thơ nói về ai và tiểu sử của người đó ?-Thể loại bài thơ ? Viết bằng chữ gì ?-Bố cục bài thơ ?Chỉ ra ?-Cảm hứng chủ đạo ? ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:2. Tác phẩm1. Tác giả :Thể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật,viết bằng chữ Hán.Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.ĐỀTHỰCLUẬNKẾTChi phấn hữu thần liên tử hậu,Văn chương vô mệnh luỵ phần dư. Cổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư.Bất tri tam bách dư niên hậu,Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?Cảm hứng chủ đạo: Cảm thương sâu sắc cho số phận mỏng manh của nhan sắc, tài hoa; nỗi thương mình, niềm khát khao tri âm-Bố cục: Đề - Thực -Luận –Kết-Thể loại bài thơ ? Viết bằng chữ gì ?-Bố cục bài thơ ?Chỉ ra ?-Cảm hứng chủ đạo ? ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đềTây Hồ hoa uyển tẫn thành khư,-Tây Hồ :là Danh lam thắng cảnh của TQ-Hoa uyển :là vườn hoa đẹp -Tẫn : xóa sạch bách ,không còn dấu vết từng tồn tại -Khư:gò hoang Hoa uyểnTẫnKhưRực rỡ, lộng lẫyLạnh lẽo, hoang tàn(quá khứ)> <(hiện tại)-Phép đối:Sử dụng nghệ thuật đối cho thấy sự thay đổi của thiên nhiên cảnh vật .Cho thấy nàng từ tài mạo xuất chúng hơn người trở nên bị vùi dập hủy hoại phủ phàng.Quy luật biến thiên dâu bể và tâm trạng xót xa của Nguyễn Du trước hiện thực cuộc sống .I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đề ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Độc điếu Nhất chỉ thưTANÀNGCõi dươngCõi âm Không gian(Việt – Trung)Thời gian (300 năm )(tài +tình + bi kịch)(tài + sắc + bạc mệnh)-Đồng thanh tương khí- Đồng bệnh tương liênCẢNH + SỰ → TÌNHThương cảm xót xa trước số phận mỏng manh của cái đẹp ở trên đờiMối tương giao đồng cảm lạ kì : Tài – tình – phận. Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.Nhà thơ động lòng trắc ẩn,viết bài thơ này để thương cho Tiểu Thanh,để ta thấy được tiếng thương ấy sâu sắc như thế nào.I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đề2. Hai câu thựcChi phấn (sắc đẹp)Văn chương (tài năng)Hữu thầnVô mệnh Liên tử hậuLụy phần dư ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –HOA UYỂN CUỘC ĐỜITiếng khóc cho Tiểu Thanh: tài sắc, mệnh bạcDay dứt xót thương trước cái đẹp bị chà đạp phũ phàngLên án những thế lực bạo tàn Đối chỉnh :khái quát cuộc đời và số phận của Tiểu Thanh sự phi lí , bất công ,ngang trái của xã hội, cái đẹp cái tài luôn bị chà đạp phủ phàng Chi phấn hữu thần liên tử hậu,Văn chương vô mệnh luỵ phần dư.I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đềTrái tim lớn và câu hỏi không lời đáp.Ý thức sâu sắc về “phong vận”.2. Hai câu thực3. Hai câu luậnCổ kim hận sựThiên nan vấn ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Phong vận kì oan Ngã tự cưKhuất Nguyên, Đỗ Phủ, Nguyễn Du, Cái Tôi tài hoa,cô đơnKhẳng định bản ngãCổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư. ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –I.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:1. Hai câu đề2. Hai câu thực3. Hai câu luận4. Hai câu kếtBất tri tam bách dư niên hậuThiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?Số từ: “ba trăm năm” (ước lệ): hậu thếĐại từ phiếm chỉ: “hà nhân” (ai)Động từ “Khấp” – Khóc thầm Khấp Tố Như:Khóc cho Tố Như mủi lòng trước số phận bi kịch của nhà thơKhóc cùng Tố Như - cho những kiếp tài hoa (tri âm- tri kỉ)QUÁ KHỨĐau thươngHIỆN TẠIBế tắcTƯƠNG LAI?Băn khoăn, day dứt, trăn trở đi tìm tiếng nói tri âm.Gửi gắm niềm hi vọng vào hậu thếI.Tìm hiểu chung:II. Đọc- hiểu văn bản:III. Tổng kết 1, Nội dung Cảm thương sâu sắc cho số phận nàng Tiểu Thanh và những người tài sắc bạc mệnhTâm sự sâu kín của Nguyễn Du: cô đơn sâu sắc, thương mình, oán giận cuộc đời bạc bẽo, khát khao tìm tri âm, tri kỉ 2, Nghệ thuậtThể thơ thất ngôn bát cú đường luậtNghệ thuật đối, câu hỏi tu từ Kết cấu chặt chẽ logicGiọng thơ ai oán khắc khoải để lại dư ba trong lòng ngườiHình ảnh, ngôn ngữ, hàm súc mang tính biểu trưng, giàu giá trị biểu cảm ĐỘC TIỂU THANH KÍ – Nguyễn Du –Câu 1:Bài thơ Độc Tiểu Thanh Ký thương cho lần lượt những ai ?Thương cho Tiểu ThanhThương cho những số phận khácThương cho chính bản thân mình Câu 2:Nội dung chính của bài thơ là gì?A. Xót thương cho người con gái tài hoa bạc mệnh.B. Cảm thương cho những kiếp người đau khổ.C.Gửi gắm tâm sự riêng của tác giả.D. Tất cả các đáp án trên đều đúng..Câu 3: Vì sao tác giả lại đồng cảm với nàng Tiểu Thanh?A. Vì Tiểu Thanh cô độc, không có ai đồng cảm.B. Vì Tiểu Thanh đẹp và có tài..C. Vì tác giả tự thấy mình cùng chung thân phận với nàng Tiểu Thanh.D. Vì Tiểu Thanh phải sống kiếp làm vợ lẽ.Câu 4:Cái tài của nàng Tiểu Thanh được nói đến trong câu thơ nào?A. Tây hồ hoa uyển tẫn thành khư.B. Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.C. Văn chương vô mệnh lụy phần dư.D. Chi phấn hữu thần liên tử hậu.Câu 5:Điền vào chỗ trống :Tiếng thơ (4 từ )Nghe như ..(2 từ)vọng lời nghìn thuNghìn năm sau nhớ Nguyễn Du Tiếng thương như ..(5 từ) ai vọng đất trời non nước tiếng mẹ ru những ngày