Bài giảng Địa lí lớp 10 - Bài 1: Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản

Phần một	ĐỊA LÝ TỰ NHIÊNChương I: BẢN ĐỒBài 1: CÁC PHÉP CHIẾU HÌNH BẢN ĐỒ CƠ BẢN Bản đồ hành chính tỉnh Quảng BìnhPhân bố dân cư Trung QuốcBằng những kiến thức đã học em hãy cho biết thế nào là bản đồ?Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ một phần hay toàn bộ bề mặt Trái Đất lên mặt phẳng, trên cơ sở toán học nhất định nhằm thể hiện các hiện tượng Địa lý tự nhiên, KT – XH và mối quan hệ giữa chúng. BẢN ĐỒ Bằng cách nào thành lập được bản đồ? Để thành lập bản đồ người ta phải dùng các phép chiếu hình bản đồ để thể hiện Trái Đất hoặc một châu lục, một quốc gia vùng lãnh thổ nào đó lên bản đồ. Do bỊ mỈt tr¸i ®Êt cong nªn khi thĨ hiƯn mỈt ph¼ng c¸c khu vùc kh¸c nhau trªn b¶n ®å kh«ng thĨ hoµn toµn chÝnh x¸c nh­ nhau. Vì vËy ng­êi ta dïng c¸c phÐp chiÕu hình b¶n ®å kh¸c nhau.Vậy, phép chiếu hình bản đồ là gì? Phép chiếu hình bản đồ là cách biểu thị mặt cong của trái đất lên một mặt phẳng để mỗi điểm trên mặt cong tương ứng với một điểm trên mặt phẳng. Co ù3 loại phép chiếu hình bản đồ cơ bản. Phép chiếu hình bản đồPhép chiếu Phương vị1CÁC PHÉP CHIẾU HÌNH BẢN ĐỒ CƠ BẢN Phép chiếu Hình nón2Phép chiếu Hình trụ3Chia líp thµnh 9 nhãm nghiªn cøu ®éc lËp theo sù ph©n c«ng cđa Gi¸o viªn vỊ c¸c vÊn ®Ị nh­ sau:Nhãm 1, 2, 3: Nghiªn cøu phÐp chiÕu ph­¬ng vÞ.Nhãm 4, 5, 6: Nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh nãn.Nhãm 7, 8, 9: Nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh trơ. Thêi gian nghiªn cøu lµ 10 phĩt. Mçi nhãm cư 1 ®¹i diƯn tr×nh bµy trong vßng 5 phĩt.Ho¹t ®éng chia nhãmC¸c phÐp chiÕuKh¸i niƯmC¸ch thĨ hiƯnKinh tuyÕn VÜ tuyÕnKhu vùc chÝnh x¸c t­¬ng ®èiKhu vùc Ýt chÝnh x¸cøng dơng ®Ĩ vÏ biĨu ®å ë 1 ®Þa ®iĨmPhÐp chiÕu ph­¬ng vÞPhÐp chiÕu h×nh nãnPhÐp chiÕu h×nh trơPhép chiếu Phương vị Là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt cầu lên mặt phẳng. Vị trí tiếp xúc khác nhau có phép chiếu phương vị khác nhau. Có 3 loại phép chiếu phương vị: + Phép chiếu phương vị ĐỨNG + Phép chiếu phương vị NGANG + Phép chiếu phương vị NGHIÊNGPhép chiếu phương vị đứngPhép chiếu phương vị đứng123Khu vực chính xác là trung tâm bản đồ (Cực). Càng xa trung tâm thì càng kém chính xácMỈt chiÕu tiÕp xĩc ë cùc cđa tr¸i ®Êt sao cho trơc cđa tr¸i ®Êt vu«ng gãc víi mỈt chiÕuKinh tuyÕn lµ c¸c ®o¹n th¼ng ®ång quy ë cùc. VÜ tuyÕn lµ c¸c vßng trßn ®ång t©m ë cùcDùng để vẽ bản đồ khu vực quanh cực.Phép chiếu hình nón ThĨ hiƯn m¹ng l­íi kinh, vÜ tuyÕn cđa ®Þa cÇu lªn mỈt chiÕu lµ h×nh nãn, sau ®ã triĨn khai mỈt chiÕu h×nh nãn lªn mỈt ph¼ng. Vị trí tiếp xúc của hình nón khác nhau có các phép chiếu hình nón khác nhau. Có 3 loại phép chiếu hình nón: + Phép chiếu hình nón ĐỨNG + Phép chiếu hình nón NGANG + Phép chiếu hình nón NGHIÊNG3 loại phép chiếu hình nónPhép chiếu hình nón đứng Mặt chiếu hình nón chụp lên mặt Địa Cầu sao cho trục hình nón trùng với trục Địa Cầu. Sau đó từ tâm chiếu ta chiếu các điểm trên Địa Cầu lên mặt chiếu hình nón. Kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ở cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm. Khu vùc chÝnh x¸c lµ khu vùc tiÕp xĩc víi mỈt chiÕu, khu vùc Ýt chÝnh x¸c lµ nh÷ng vïng xa mỈt tiÕp xĩc. Dùng để vẽ bản đồ các vùng đất có vĩ độ trung bình (vùng ôn đới). Phép chiếu Hình trụ Là cách thể hiện lưới kinh, vĩ tuyến của địa cầu lên mặt chiếu là hình trụ, sau đó triển khai mặt trụ ra mặt phẳng. Tùy theo vị trí tiếp xúc của hình trụ với quả cầu, có các phép chiếu hình trụ khác nhau. Có 3 loại phép chiếu hình trụ tương ứng với 3 vị trí của mặt chiếu trong phép chiếu hình trụ là: + Phép chiếu hình trụ ĐỨNG + Phép chiếu hình trụ NGANG + Phép chiếu hình trụ NGHIÊNG123Khu vực chính xác: vùng Xích đạo. Càng xa Xích đạo càng kém chính xác.Dùng để vẽ bản đồ các khu vực gần Xích đạo hoặc bản đồ TG.Phép chiếu hình trụ đứng MỈt chiÕu lµ 1 h×nh trơ bao quanh ®Þa cÇu, vßng trßn tiÕp xĩc gi÷a ®Þa cÇu vµ h×nh trơ lµ vßng xÝch ®¹oKinh, vÜ tuyÕn lµ c¸c ®­êng th¼ng song song. XÝch ®¹o gi÷ nguyªn ®é dµi cßn kho¶ng c¸ch vµ ®é dµi c¸c vÜ tuyÕn kh¸c ®Ịu bÞ d·n ra. Bµi tËp thùc hµnh 1PhÐp chiÕu hìnhThĨ hiƯn trªn b¶n ®åC¸c kinh tuyÕnC¸c vÜ tuyÕnKhu vùc chÝnh x¸cKhu vùc kÐm chÝnh x¸cPh­¬ng vÞ ®øngHình trơ ®øngHình nãn ®øngNhững đoạn thẳng đồng quy ở cựcNhững v.tròn đồng tâm ở cựcTrung tâm bản đồXa trung tâm bản đồNhững đg thẳng song songNhững đg thẳng song songXích đạoxa Xích đạoNhững đoạn thẳng đồng quy ở cựcNhững cung tròn đồng tâmKV tiếp xúc với mặt chiếuKV xa mặt tiếp xúcBµi tËp thùc hµnh 2Tr×nh bµy phÐp chiÕu ph­¬ng vÞ ngang ?+ MỈt chiÕu tiÕp xĩc với mặt Địa Cầu ë XÝch ®¹o và song song với trục của Địa Cầu.+ VÜ tuyÕn tiÕp xĩc với mỈt chiÕu (Xích đạo) lµ ®­êng th¼ng, c¸c vÜ tuyÕn cßn l¹i lµ nh÷ng cung đối xứng nhau qua Xích đạo.+ Kinh tuyÕn giữa lµ ®­êng th¼ng, c¸c kinh tuyÕn cßn l¹i lµ c¸c ®­êng cong đối xứng nhau qua kinh tuyến giữa.+ ChÝnh x¸c ë khu vùc tiÕp xĩc víi mỈt chiÕu, ë quanh XÝch ®¹o. Thường dùng để vẽ các bản đồ bán cầu Đông hoặc bán cầu Tây. PhÐp chiÕu ph­¬ng vÞ ngang HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾPHọc bài và làm bài tập.Chuẩn bị bài 2: Một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ.Thank You !