Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Chương trình cả năm (Chuẩn kiến thức)

PHẦNMỘT: LỊCH SỬ THẾ GIỚI THỜI NGUYÊN THỦY
CỔ ĐẠI VÀ TRUNG ĐẠI .
Chương I: XÃ HỘI NGUYÊN THỦY
Tiết 1- BÀI 1: SỰ XUẤT HIỆN LOÀI NGƯỜI VÀ BẦY NGƯỜI NGUYÊN
THỦY
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau bài học, học sinh cần đạt được
1. Kiến thức Tích hợp Bài 13. Việt Nam thời nguyên thủy( mục 1) theo cv
hướng dẫn
của Bộ
Nguồn gốc con người, đời sống vật chất, tinh thần và tổ chức xã hội trong giai
đoạn đầu của xã hội nguyên thuỷ.
Vai trò của công cụ bằng kim loại và sự tiến bộ của sản xuất, quan hệ xã hội.
2. Năng lực
Rèn luyện kỹ năng phân tích, đánh giá và tổng hợp về đặc điểm tiến hóa của loài
người trong quá trình hoàn thiện mình đồng thời thấy sự sáng tạo và phát triển
không ngừng của xã hội loài người.
Năng lực thực hành bộ môn: Khai thác và sử dụng kênh hình có liên quan tới bài;
năng lực tổng hợp, liên hệ, so sánh đối chiếu; năng lực tự học...
3. Phẩm chất
Giáo dục cho học sinh lòng yêu lao động vì lao động không những nâng cao đời
sống của con người mà còn hoàn thiện bản thân con người.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
1. Chuẩn bị của giáo viên
Thiết bị dạy học: Tranh ảnh, lược đồ, đoạn phim tư liệu, tranh ảnh về lịch sử
thời kỳ nguyên thủy...
Học liệu: Sách giáo khoa, kế hoạch dạy- học, sách giáo viên, tư liệu tham khảo,
giáo trình LSTG- tập I, các tài liệu liên quan khác...
2. Chuẩn bị của học sinh
Tìm hiểu về sự xuất hiện của loài người và cuộc sống bầy người nguyên
thủy
Sưu tầm tranh ảnh, phim tư liệu nói về cuộc sống bầy người nguyên
thủy....
III. Tiến trình dạy học
Ổn định lớp
Lớp Ngày dạy Sĩ số HS vắng
1. HOẠT ĐỘNGMỞ ĐẦU
a. Mục tiêu
Với việc học sinh quan sát một số hình ảnh: Thuyết địa đàng; Lạc Long Quân –
Âu Cơ; Thuyết tiến hoá, các em có thể biết được những quan điểm khác nhau về
nguồn gốc loài người, nhưng chưa biết được đâu là quan điểm chính xác về
nguồn gốc loài người. Từ đó kích thích sự tò mò, lòng khát khao mong muốn
tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình thành kiến thức mới của bài học.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: Quan sát hình ảnh trả lời các câu hỏi
Thuyết Địa đàng Lạc Long Quân - Âu Cơ
Thuyết tiến hóa
1. Có những quan điểm nào về nguồn gốc của loài người?
2. Quan điểm nào là chính xác? Nêu hiểu biết của em về nguồn gốc của loài
người.
Học sinh hoạt động các nhân, giáo viên quan sát và hỗ trợ
3. Sản phẩm
Có nhiều quan điểm khác nhau về nguồn gốc loài người: tôn giáo, truyền
thuyết, khoa học... nhưng chỉ có quan điểm khoa học giải thích về nguồn gốc
loài người là chính xác, vì nó dựa trên những chứng cứ có thật. Trên cơ sở đó
chúng ta sẽ tìm hiểu về xã hội đầu tiên của loài người: Xã hội nguyên thuỷ. Vậy:
Nguồn gốc xuất hiện của loài người?
Qúa trình tiến hoá của loài người diễn ra như thế nào?
Những tiến bộ trong đời sống con người thời đá mới?
Để trả lời các câu hỏi trên chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
d. Cách thức thực hiện
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Giáo viên yêu
cầu 2- 3 học sinh có thể trình bày sản
phẩm với các mức độ khác nhau, giáo
viên lựa chọn 01 sản phẩm để làm tình
huống kết nối vào bài mới.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Nguồn gốc loài người và quá trình chuyển biến từ vượn cổ
thành Người tối cổ, Người tinh khôn.
a.Mục tiêu:
Giúp học sinh biết được nguồn gốc loài người và quá trình chuyển biến từ vượn
cổ thành Người tối cổ, Người tinh khôn.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: đọc thông tin SGK trang 1,2 kết hợp
quan sát lược đồ, phát phiếu học tập cho học sinh theo từng cặp đôi.
Phiếu học tập: Quá trình tiến hóa của loài người
Nội
dung
Thời
gian,
địa
điểm
Đặc
điể
m
Côn
g cụ
lao
độn
g
Phá
t
min
h
Tổ
chứ
c xã
hội
Người
vượn cổ
Người
tối cổ
Người
tinh
khôn
Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên chú ý đến các học sinh để có
gợi ý hoặc trợ giúp học sinh khi các em gặp khó khăn.
Sau khi đàm thoại ở cặp đôi, giáo viên gọi bất kì 1 -2 học sinh phát biểu
ý kiến, các học sinh khác lắng nghe, sau đó phản biện, bổ sung, chỉnh sửa cho
hoàn chỉnh.
3. Sản phẩm
Phiếu học tập: Quá trình tiến hóa của loài người
Nội
dung
Thời gian,
địa điểm
Đặc điểm Công
cụ lao
động
Phát minh Tổ chức
xã hội
Người
vượn
cổ
- Khoảng 6
triệu năm
- Đông Phi,
Tây Á,
Đông Nam
Á
Đứng và đi bằng 2
chân, 2 chi trước
có thể cầm, nắm ;
ăn hoa quả, củ và
cả động vật nhỏ
Người
tối cổ
-Từ khoảng
4 triệu đến 4
vạn năm
trước.
- Đông Phi,
Đông Nam
Á, Trung
Quốc, châu
Âu...
Việt Nam
( Lạng Sơn,
Thanh
Hóa...)
Đã là người, hoàn
toàn đi đứng
bằng 2 chân, đôi
tay đã trở nên
khéo léo, thể tích
sọ não lớn và
hình thành trung
tâm phát tiếng
nói trong não...
Công
cụ đá
cũ
Phát minh
ra lửa
Bầy
người nguyên
thủy
Người
tinh
khôn
(Người
hiện
đại)
- 4 vạn năm
trước.
- Di cốt tìm
thấy ở khắp
các châu lục.
Việt Nam:
Lâm Thao-
Phú Thọ,
Hòa Bình,
Bắc Sơn...
Cấu tạo cơ thể như
người ngày nay,
thể tích sọ não
lớn, tư duy phát
triển
Công
cụ đá
mới
- Nghề
gốm.
- Cung tên
Thị tộc,
bộ lạc.
- Nguồn gốc của loài người từ loài vượn cổ.
- Động lực của quá trình chuyển biến từ vượn thành người
+ Do vai trò của quy luật tiến hoá.
+ Vai trò của lao động đã tạo ra con người và xã hội loài người.
Hoạt động 2. Đời sống vật chất, tinh thần và tổ chức xã hội trong giai đoạn
đầu của xã hội nguyên thuỷ.
1. Mục tiêu:
Trình bày được về đời sống vật chất, tinh thần và tổ chức xã hội trong giai đoạn
đầu của xã hội nguyên thuỷ; giải thích được khái niệm công xã thị tộc mẫu hệ
2. Phương thức:
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: đọc thông tin SGK trang 1,2 kết
hợp quan sát lược đồ, phát phiếu học tập cho học sinh theo từng cặp đôi. Giáo
viên yêu cầu 2 cặp đôi báo cáo kết quả sản phẩm của mình, các cặp đôi khác bổ
sung.
Nội
dung
Thời kỳ bầy người
nguyên thủy
Công xã thị tộc mẫu hệ
Đời sống
vật chất
Đời sống
tinh thần
Tổ chức
3. Gợi ý sản phẩm
Giai đoạn đầu của xã hội nguyên thuỷ gồm 2 giai đoạn nhỏ là bầy người nguyên
thuỷ và công xã thị tộc. Công xã thị tộc lại bao gồm : công xã thị tộc mẫu hệ và
công xã thị tộc phụ hệ. Khi công xã thị tộc phụ hệ hình thành và phát triển cũng
là lúc xã hội nguyên thuỷ bắt đầu tan rã; trong xã hội mà trước hết là trong gia
đình đã bắt đầu xuất hiện sự bất bình đẳng và sự đối kháng. Vì vậy, có thể coi
công xã thị tộc phụ hệ thuộc "giai đoạn cuối" của công xã nguyên thuỷ.
Nội
dung
Thời kỳ bầy người nguyên
thủy
Công xã thị tộc
Cách mạng đá mới
Đời sống
vật chất
Biết sử dụng đá ghè, đẽo thô
sơ làm công cụ ; sống chủ yếu
nhờ săn bắt, hái lượm ; ở trong
các hang động, mái đá ; biết
làm ra lửa để sưởi và nướng
chín thức ăn
(Việt Nam: thời kì Văn hóa
Sơn Vi, Bắc Sơn, Hòa Bình.)
Sử dụng công cụ bằng đá
mài, xương và sừng ; kinh tế chủ
yếu nhờ trồng trọt và chăn nuôi
nguyên thủy kết hợp với săn bắn,
hái lượm; biết làm đồ gốm, dệt
vải, đan lưới đánh cá, làm nhà ở.
(Việt Nam thời văn hóa
Phùng Nguyên)
Đời sống
tinh thần
Đã có ngôn ngữ và mầm mống
của tôn giáo, nghệ thuật
nguyên thuỷ.
Ngôn ngữ, tôn giáo và nghệ
thuật nguyên thuỷ phát triển (tô
tem, vạn vật hữu linh, ma thuật,
thờ cúng tổ tiên ; hội hoạ, điêu
khắc và sử dụng đồ trang sức).
Tổ chức Sống thành từng bầy gồm 5- 7
gia đình, có người đứng đầu,
Thị tộc và bộ lạc, quan hệ
huyết thống, cùng làm chung,
có sự phân công lao động nam-
nữ.
hưởng chung.
d. Cách thức thực hiện
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, sử
dụng kĩ thuật khăn phủ bàn:
+ Nhóm 1
+ Nhóm 2
+ Nhóm 3
+ Nhóm 4
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm nghiên cứu SGK, tài liệu kết
hợp vốn hiểu biết của mình trao đổi
nhóm, viết ra các góc của giấy A0,
hoặc bảng phụ, nhóm trưởng tập hợp
sản phẩm ra phần giữa ô giấy để trình
bày trước lớp( 5-7p)
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
1. Mục tiêu:
Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã
được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về: Nguồn gốc loài người, sự
chuyển biến từ vượn thành người. Những bước tiến về đời sống vật chất và đời
sống tinh thần của con người.
2. Nội dung:
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh, học sinh chủ yếu làm việc cá
nhân, trong quá trình làm việc học sinh có thể trao đổi với bạn hoặc cô giáo.
1. Nêu những mốc thời gian tiến hóa từ loài vượn thành người trong
thời kỳ nguyên thủy?
2. Qua hai thời kỳ lịch sử, nguyên thủy và công xã thị tộc mẫu hệ em có
nhận xét gì về: đời sống vật chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội.
3. Sản phẩm
Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh những điểm giống và khác
nhau về đời sống vật chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội của 2 thời kỳ
4. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG
a. Mục tiêu:
Nhằm vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những
vấn đề mới trong học tập và thực tiễn.
b. Nội dung:
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh (học sinh có thể làm bài tập ở nhà).
1. Hãy sưu tầm những bức tranh nối về thời kỳ nguyên thủy ở Việt Nam, qua đó
nhận xét về thời kỳ nguyên thủy ở Việt Nam với thời kỳ nguyên thủy trên thế giới.
2. Phác thảo sơ đồ về sự phát triển của loài người, qua đó rút ra nhận xét đánh
giá sự phát triển đó.
c. Sản phẩm
1. Học sinh trao đổi sưu tầm tư liệu để phác họa rõ hơn về thời kì nguyên thủy ở
Việt Nam, tự hào Việt Nam là một trong những cái nôi của con người.
2. Học sinh vẽ biểu đồ thể hiện các bước ngoặt trong tiến trình phát triển của
loài người, hiểu được đó là quá trình tiến hóa lâu dài, gian khổ.
d. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
Tiết 2 - Bài 2: XÃ HỘI NGUYÊN THỦY
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau bài học, học sinh cần đạt được
1. Kiến thức:
Hiểu được tổ chức thị tộc, bộ lạc, mối quan hệ trong thị tộc, bộ lạc. Tích hợp
Bài 13. Việt Nam thời nguyên thủy( mục 2,3) theo cv hướng dẫn của Bộ
Vai trò của công cụ bằng kim loại và sự tiến bộ của sản xuất, quan hệ xã hội.
Nêu quá trình tan rã của xã hội nguyên thuỷ và hiểu nguyên nhân của quá trình
đó.
2. Năng lực
Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, đánh giá và tổng hợp vấn đề lịch sử,
kĩ năng khai thác tư liệu SGK.
3. Phẩm chất.
Giáo dục cho học sinh lòng yêu lao động, tinh thần đoàn kết cộng đồng.
Năng lực thực hành bộ môn; năng lực tổng hợp, liên hệ, phân tích; năng lực
phản biện...
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Chuẩn bị của giáo viên
Thiết bị dạy học: Tranh ảnh, lược đồ, đoạn phim tư liệu về lịch sử thời kỳ
nguyên thủy
Học liệu: Sách giáo khoa, kế hoạch dạy- học, sách giáo viên, tư liệu tham khảo,
Giáo trình LSTG - Tập I, các tài liệu liên quan khác...
2. Chuẩn bị của học sinh
Tìm hiểu về sự xuất hiện của loài người và cuộc sống người nguyên thủy
Sưu tầm tranh ảnh, phim tư liệu nói về cuộc sống người nguyên
thủy....
III. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC
* Ổn định tổ chức lớp
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
........................................................................................
1. HOẠT ĐỘNGMỞ ĐẦU
a. Mục tiêu
Với việc quan sát một số hình ảnh “Người nguyên thủy chế tạo công cụ lao
động”, học sinh sẽ nhớ lại những kiến thức cơ bản về nguồn gốc loài người.
Tuy nhiên, các em chưa thể biết tiến bộ của đời sống vật chất, cuộc sống của
con người trong buổi đầu như thế nào? Từ đó kích thích sự tò mò, lòng khát
khao mong muốn tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình thành kiến
thức mới của bài học.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh, cụ thể như sau: Quan sát hình ảnh và trả
lời các câu hỏi
Quá trình tiến hóa của loài người.
Rìu đá của người thượng cổ Công cụ bằng đá người tối
cổ
1. Nguồn gốc của loài người.
2. Những bước ngoặt trong quá trình tiến hóa của con người.
3. Những tiến bộ ở thời kì người tinh khôn.
Học sinh hoạt động các nhân, trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên quan
sát và hỗ trợ cho học sinh.
c. Sản phẩm
Giáo viên yêu cầu 2- 3 học sinh có thể trình bày sản phẩm với các mức độ khác
nhau, giáo viên lựa chọn 01 sản phẩm để làm tình huống kết nối vào bài mới.
Đến thời kì người tinh khôn, con người có những tiến bộ vượt bậc, vậy sự
tiến bộ về công cụ lao động, tổ chức xã hội của con người, những thay đổi trong
xã hội nguyên thủy đã diễn ra như thế nào sẽ được làm sáng tỏ trong bài học.
d. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Thị tộc, bộ lạc.
a. Mục tiêu:
Hiểu được đặc điểm tổ chức thị tộc, bộ lạc, mối quan hệ trong 2 tổ chức xã hội
đầu tiên của loài người.
b. Phương thức
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh,cụ thể như sau: Quan sát hình ảnh và đọc
SGK
1. Chỉ ra hạn chế của Bầy người nguyên thủy khi dân số tăng? Giải pháp đưa ra?
2. Thế nào là thị tộc? quan hệ trong thị tộc biểu hiện như thế nào? Bộ Lạc là gì?
quan hệ trong bộ lạc biểu hiện như nào?
Học sinh trao đổi theo từng cặp đôi. Trong quá trình học sinh làm việc,
giáo viên chú ý đến các học sinh để có gợi ý hoặc trợ giúp học sinh khi các em
gặp khó khăn. Sau khi đàm thoại ở cặp đôi, giáo viên gọi bất kì 1 -2 học sinh
phát biểu ý kiến, các học sinh khác lắng nghe, sau đó phản biện, bổ sung, chỉnh
sửa cho hoàn chỉnh.
c. Sản phẩm
- Thị tộc:
+ Thị tộc là nhóm người có khoảng hơn 10 gia đình, gồm 2 - 3 thế hệ già trẻ có
chung dòng máu.
+ Quan hệ thị tộc
Trong thị tộc, mọi thành viên đều hợp sức, chung lưng đấu cật, phối hợp ăn ý
với nhau để tìm kiếm thức ăn. Được hưởng thụ bằng nhau, công bằng.
Trong thị tộc, con cháu tôn kính ông bà cha mẹ và ngược lại, ông bà cha mẹ đều
yêu thương, chăm lo, bảo đảm nuôi dạy tất cả con cháu của thị tộc.
- Bộ lạc: là tập hợp một số thị tộc, sống cạnh nhau, có họ hàng với nhau và có
chung một nguồn gốc tổ tiên.
- Mối quan hệ trong bộ lạc: là sự gắn bó, giúp đỡ nhau,
- Tính cộng đồng, bình đẳng là nguyên tắc vàng trong xã hội nguyên thủy.
d. Cách thức thực hiện
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Giáo viên
nhận xét, chốt ý.
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
Hoạt động 2 Buổi đầu của thời đại kim khí
a.Mục tiêu:
Biết được sự xuất hiện công cụ bằng kim loại, hiểu được hệ quả của việc sử dụng
công cụ bằng kim loại
b. Phương thức
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh,cụ thể như sau: Quan sát và SGK trang
10 và trả lời các câu hỏi:
Công cụ bằng đá Rìu đồng Công cụ bằng
sắt
1. Công cụ bằng kim khí ra đời ở đâu, trong khoảng thời gian nào?
2. Sự ra đời của công cụ bằng kim khí có tác dụng gì đối với cư dân trên trái đất?
3. Công cụ bằng kim khí ra đời tác động như nào đến tình hình xã hội cư dân?
Học sinh hoạt động cá nhân. Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên chú ý
đến các học sinh để có gợi ý hoặc trợ giúp học sinh khi các em gặp khó khăn.
Giáo viên gọi bất kì 2 -5 học sinh phát biểu ý kiến, các học sinh khác lắng nghe,
sau đó phản biện, bổ sung, chỉnh sửa cho hoàn chỉnh.
c. Sản phẩm
1. Sự xuất hiện công cụ bằng kim loại :
+ Sự phát triển từ công cụ đồ đá sang công cụ bằng kim loại.
+ Khoảng 5500 năm trước, phát hiện đồng đỏ. Nơi phát hiện sớm nhất là Tây
Á và Ai Cập.
+ Khoảng 4000 năm trước, phát hiện đồng thau ở nhiều nơi (trong đó có Việt
Nam: Văn Hóa Phùng Nguyên).
+ Khoảng 3000 năm trước, con người đã biết sử dụng đồ sắt.
2. Hệ quả của việc sử dụng công cụ bằng kim loại:
+ Tính vượt trội của nguyên liệu đồng và sắt so với đá, xương và sừng.
+ Sự tiến bộ của kĩ thuật chế tác công cụ : kĩ thuật luyện kim, đúc đồng và
sắt ; loại hình công cụ mới : lưỡi cuốc, lưỡi cày bằng sắt (sử dụng kênh hình, tài
liệu).
+ Sản xuất phát triển : nông nghiệp dùng cày (khai phá đất hoang, mở rộng
diện tích trồng trọt); thủ công nghiệp (luyện kim, đúc đồng, làm đồ gỗ...); năng
suất lao động tăng, làm xuất hiện một lượng sản phẩm thừa thường xuyên.
+ Quan hệ xã hội: công xã thị tộc phụ quyền thay thế công xã thị tộc mẫu
quyền (hình thành khái niệm "công xã thị tộc phụ quyền"; so sánh hai giai đoạn
của xã hội nguyên thuỷ).Ở Việt Nam cư dân văn hóa Phùng Nguyên, Sa Huỳnh,
Đồng Nai
d. Cách thức thực hiện
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, sử
dụng kĩ thuật khăn phủ bàn:
+ Nhóm 1
+ Nhóm 2
+ Nhóm 3
+ Nhóm 4
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm nghiên cứu SGK, tài liệu kết
hợp vốn hiểu biết của mình trao đổi
nhóm, viết ra các góc của giấy A0,
hoặc bảng phụ, nhóm trưởng tập hợp
sản phẩm ra phần giữa ô giấy để trình
bày trước lớp( 5-7p)
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
Hoạt động 3: Sự xuất hiện của tư hữu và xã hội có giai cấp.
a.Mục tiêu :
Biết được quá trình tan rã của xã hội thị tộc được bắt đầu từ khi xuất hiện công
cụ bằng kim loại.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh,cụ thể như sau: Quan sát và đọc sách
giáo khoa và trả lời các câu hỏi
1. Nguyên nhân nào dẫn tới sự xuất hiện tư hữu?
2. Sự xuất hiện tư hữu đã tác động như thế nào đến sự tan rã của công xã thị
tộc, hình thành xã hội có giai cấp?
Học sinh hoạt động cặp đôi. Trong quá trình học sinh làm việc, giáo viên chú ý
đến các học sinh để có gợi ý hoặc trợ giúp học sinh khi các em gặp khó khăn.
Giáo viên yêu cầu 2-3 cặp trình bày sản phẩm của mình kì, các học sinh khác
lắng nghe, sau đó bổ sung, chỉnh sửa cho hoàn chỉnh.
c. Sản phẩm
- Nguyên nhân : do sự phát triển của sức sản xuất, làm xuất hiện của cải dư thừa
thường xuyên.
- Một số người lợi dụng chức phận chiếm của cải dư thừa, làm xuất hiện chế độ
tư hữu.
- Trong mỗi gia đình phụ hệ xuất hiện sự bất bình đẳng và sự đối kháng giữa
đàn ông và đàn bà.
- Do quá trình chiếm hữu của cải dư thừa và khả năng lao động của mỗi gia đình
khác nhau làm xuất hiện kẻ giàu – người nghèo. Xã hội nguyên thuỷ chuyển dần
sang xã hội có giai cấp.
d. Cách thức thực hiện
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, sử
dụng kĩ thuật khăn phủ bàn:
+ Nhóm 1
+ Nhóm 2
+ Nhóm 3
+ Nhóm 4
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm nghiên cứu SGK, tài liệu kết
hợp vốn hiểu biết của mình trao đổi
nhóm, viết ra các góc của giấy A0,
hoặc bảng phụ, nhóm trưởng tập hợp
sản phẩm ra phần giữa ô giấy để trình
bày trước lớp( 5-7p)
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu:
Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã
được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức.
b. Nội dung:
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: làm việc cá nhân, trong quá
trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc cô giáo:
Giải thích nguyên nhân dẫn tới sự tan rã của công xã thị tộc, và tác
động của nó đối với xã hội nguyên thủy?
Hệ thống câu hỏi TNKQ và đáp án
Câu 1:Con người vốn tiến hóa từ một loài vượn cổ với đặc điểm là có
thể đứng thẳng và đi bằng hai chân, hai chi trước có thể cầm, nắm.
cơ thể giống với chúng ta ngày nay.
thể tích não lớn gần bằng người hiện đại.
thể chế tạo ra công cụ lao động.
Câu 2: Bước tiến quan trọng nhất của Người tối cổ là đã
A.loại bỏ hết dấu tích vượn trên người. B. cư trú theo kiểu “ nhà
cửa”.
C. chế tạo công cụ và làm ra lửa. D. trồng trọt và chăn nuôi.
Câu 3: Điểm nổi bật của công cụ đá mới do Người tinh khôn chế tạo cách đây
khoảng 1 vạn năm là
A. ghè sắc và mài nhẵn thành hình công cụ. B. sử dụng những loại đá có độ
cứng cao.
C. ghè đẽo 1 mặt đá cho sắc hơn. D. ghè đẽo hai rìa của một
mảnh đá.
Câu 4: Bước tiến quan trọng nhất trong thời đá mới giúp nâng cao chất lượng
cuộc sốngcủa con người là
A. chế tạo cung tên và săn bắn. B. trồng trọt và chăn nuôi.
C. cư trú theo kiểu “nhà cửa”. D. làm đồ gốm và đồ trang sức.
Câu 5: Đặc điểm nào dưới đây biểu hiện sự không phải của Người tinh khôn?
A. Trán thấp bợt ra sau. B. Bàn tay khéo léo.
C. Trán cao, mặt phẳng. D. Hộp sọ và thể tích não phát triển.
Câu 6: Phát minh nào của Người tối cổ đã ghi dấu ấn lớn trong thời nguyên
thủy
A. giữ lửa trong tự nhiên B. giữ lửa và tạo ra lửa
C. chế tạo công cụ bằng đá D. ghè đẽo công cụ bằng đá
thật sắc
Câu 7: Điểm khác nhau giữa bầy người nguyên thủy so với quan hệ hợp đoàn
tự nhiên của một số loài động vật là gì?
A. Có đôi, có đàn và con đầu đàn
B. Có người đứng đầu, có phân công lao động giữa nam và nữ
C. Sống thành bầy từ 5 – 7 người
D. Sống quây quần, có quan hệ họ hàng với nhau
Câu 8: Theo Ăng-ghen “ .(1) đã sáng tạo ra bản thân con người”
A. Ngôn ngữ B. Thần thánh C. Lao động D. Tự
nhiên
3. Sản phẩm:
Sự ra đời công cụ bằng kim khí là nguyên nhân và tác động đến sự
tan dã công xã thị tộc và những biến đổi trong xã hội nguyên thủy: Về kinh tế,
Về xã hội, Về hôn nhân, gia đình
4. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
a. Mục tiêu:
Nhằm vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những
vấn đề mới trong học tập và thực tiễn.
b. Nội dung:
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh (học sinh có thể làm bài tập ở nhà):
+ Hãy sưu tầm những hình ảnh về công cụ lao động đồ đồng, sắt của cư dân trên
trái đất
+ Tác động to lớn của công cụ sản xuất bằng kim khí đối với sản xuất và biến
đổi xã hội trong thời kỳ nguyên thủy
c. Sản phẩm:
Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi trên, giúp học sinh
tìm hiểu những tư liệu cần thiết mà câu hỏi nêu ra.
d. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
Ngày duyệt:
Chương II: XÃ HỘI CỔ ĐẠI.
Tiết 3, tiết 4- Bài 3: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau bài học, học sinh cần đạt được
1. Kiến thức
Hiểu biết tình hình Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Quốc, Ấn Độ cổ đại và sự hình
thành các quốc gia cổ đại ở phương Đông.
Phân tích kết cấu xã hội và chế độ chuyên chế cổ đại ở phương Đông.
Trình bày một số thành tựu văn hoá của phương Đông cổ đại (lịch, chữ viết,
toán học, kiến trúc...).
2. Năng lực
Biết sử dụng bản đồ để phân tích những thuận lợi, khó khăn và vai trò của các
điều kiện địa lý ở các quốc gia cổ đại phương Đông.
3. Phẩm chất
Thông qua bài học bồi dưỡng cho học sinh lòng tự hào về truyền thống lịch sử
của các dân tộc phương Đông, trong đó có Việt Nam.
Năng lực thực hành bộ môn; năng lực phân tích, giải thích các sự kiện...
II. THIẾT BỊ VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên
Thiết bị dạy học: Tranh ảnh, lược đồ, đoạn phim tư liệu; tranh ảnh về lịch sử
thời kỳ cổ đại; bản đồ các quốc gia cổ đại.
Học liệu: Sách giáo khoa, kế hoạch dạy- học, sách giáo viên, tư liệu tham khảo,
giáo trình LSTG - Tập I, các tài liệu liên quan khác...
2. Chuẩn bị của học sinh
Tìm hiểu về sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Đông và đời sống kinh
tế, chính trị, xã hội.
Sưu tầm tranh ảnh, phim tư liệu nói về các quốc gia cổ đại này.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
* Ổn định tổ chức lớp
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
........................................................................................
1. HOẠT ĐỘNGMỞ ĐẦU
a. Mục tiêu
Với việc quan sát một số lược đồ "các quốc gia cổ đại Phương Đông" và các
hình ảnh về văn hóa cổ đại học sinh sẽ nhớ lại những kiến thức cơ bản về sự
hình thành các quốc gia cổ đại Phương Đông, văn hóa cổ đại Phương Đông.
Nhưng các em chưa thực sự hiểu về nó? Từ đó kích thích sự tò mò, lòng khát
khao mong muốn tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình thành kiến
thức mới của bài học.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh, cụ thể: quan sát lược đồ và các hình ảnh
thảo luận các vấn đề sau:
Lược đồ các quốc gia cổ đại Phương Đông
Kim tự tháp Vườn treo Babilon
1. Các quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành ở đâu, từ khi nào?
2. Từ những hiểu biết về các quốc gia cổ đại phương Đông, hãy liên hệ tới sự
hình thành và phát triển của các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam.
Học sinh hoạt động cá nhân sau đó thảo luận theo từng cặp, giáo viên quan sát
và giúp đỡ học sinh.
c. Sản phẩm.
Giáo viên yêu cầu 2 cặp trình bày sản phẩm với các mức độ khác nhau, các cặp
khác bổ sung, giáo viên lựa chọn 01 sản phẩm để làm tình huống kết nối vào bài
mới.
Do có điều kiện tự nhiên thuận lợi nên tại Phương Đông xã hội nguyên
thủy đã tan dã sớm và bước vào xã hội có giai cấp và nhà nước. Vậy quá trình
hình thành các quốc gia cổ đại diễn ra như thế nào? Những thành tựu tiêu biểu
của nền văn hóa cổ đại Phương Đông? Những nội dung này sẽ được làm rõ
trong bài học hôm nay.
d. Cách thức thực hiện:
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
- Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên sử dụng phương pháp hợp
tác nhóm, sử dụng kĩ thuật chia sẻ
nhóm đôi:
- Kết luận, nhận định: Gv nhận xét,
đánh giá về thái độ, quá trình làm việc,
kết quả hoạt động và chốt kiến thức.
-Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm đôi nghiên cứu SGK, tài
liệu kết hợp vốn hiểu biết của mình
trao đổi nhóm, viết ra giấy, hoặc bảng
phụ, trao đổi với các nhóm khác, nhóm
trưởng tập hợp sản phẩm để trình bày
- Báo cáo , thảo luận
Đại diện nhóm trình bày, các nhóm
khác nhận xét, bổ sung.
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Điều kiện tự nhiên và sự phát triển của các ngành kinh tế
a. Mục tiêu
Điều kiện tự nhiên của các quốc gia cổ đại Phương Đông. Nền kinh tế của các
quốc gia cổ đại Phương Đông.
b. Nội dung
Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh đọc thông tin SGK trang 12, 13 kết hợp
quan sát hình ảnh thảo luân theo tùng cặp đôi các vấn đề sau:
Sông Nin Sông Ơphorat
Sông Ấn Sông Hoàng Hà
Hoạt động sản xuất của cư dân cổ đ