Bài giảng Ngữ văn 10 - Tuần 7: Tấm Cám

 Tóm tắt truyện “Tấm Cám”:Tranh vÒ TruyÖn "TÊm C¸m" Nhân vật thần kỳ, siêu nhiên: ông Bụt, gà biết nói tiếng người, đàn chim sẻ biết nghe lời Bụt, sự hóa thân của Tấm (thành chim vàng anh, cây xoan đào, ). HÖ thèng nh©n vËt trong truyÖn:Nhân vật thuộc phe thiện: cô Tấm, nhà vua, bà hàng nước.Nhân vật thuộc phe ác: Cám và mẹ Cám.§äc mÊy dßng ®Çu,em biÕt g× vÒ gia c¶nh cña TÊm ? Nªu suy nghÜ cña em vÒ hoµn c¶nh Êy ?1. Th©n phËn cña c« TÊm Må c«i, lµ phËn g¸i MÑ chÕt khi cßn nhá,sèng víi d× ghÎLµm lông vÊt v¶ lu«n canhHiÒn lµnh, ch¨m chØ, thËt thµ, cã ­íc m¬ ®­îc giao l­u víi x· héi. Nh­ng bÞ ®èi xö tµn tÖ Nhá bÐ, yÕu ®uèi, c« ®¬n. HiÒn hËu vµ bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ngCßn mÑ con C¸m th× sao ?¨n tr¾ng mÆc tr¬nKh«ng ph¶i lµm viÖc nÆngHành vi:+Lõa TÊm lÊy c¾p giá TÐp +LÐn lót giÕt c¸ Bèng +LËp m­u b¾t TÊm ë nhµ kh«ng ®­îc ®i xem héiTh©n phËn TÊm	MÑ con C¸m vµ hµnh vi cña hä- Må c«i, lµ phËn g¸i Sèng víi d× ghÎ Lµm lông vÊt v¶ lu«n canhHiÒn lµnh, ch¨m chØ, thËt thµ, cã ­íc m¬ ®­îc giao l­u víi x· héi. Nh­ng bÞ ®èi Xö tµn tÖ=> Nhá bÐ, yÕu ®uèi, c« ®¬n. HiÒn hËu vµ bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng- ¨n tr¾ng mÆc tr¬n Kh«ng ph¶i lµm viÖc nÆng Hành vi:+ Lõa TÊm lÊy c¾p giá TÐp + LÐn lót giÕt c¸ Bèng + LËp m­u b¾t TÊm ë nhµ kh«ng ®­îc ®i xem héi ThiÖn ¸cM©u thuÉnEm cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ ®Ó lµm næi bËt m©u thuÉn ?1. Th©n phËn cña c« TÊm Må c«i, lµ phËn g¸i ,sèng víi d× ghÎ, lµm lông vÊt v¶ lu«n canh,hiÒn lµnh, ch¨m chØ, Nhá bÐ, yÕu ®uèi, c« ®¬n. HiÒn hËu vµ bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng¨n tr¾ng mÆc tr¬nKh«ng ph¶i lµm viÖc nÆngHành vi DÉn ®Õn m©u thuÉn T¨ng tiÕn Cµng ngµy cµng ¸cTÊm khæ së vµ bÊt h¹nh, mÑ con C¸m ¸c ®Õn tËn cïng cña c¸i ¸c. M©u thuÉn vµ xung ®ét cµng trë lªn c¨ng th¼ng.1. Th©n phËn cña c« TÊm2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊmTấmMẹ con Cám- Tấm bắt tép- Lừa trút giỏ tép- Nuôi cá bống- Lừa bắt cá bống- Muốn đi xem hội- Bắt Tấm ngồi nhặt thóc- Được sự giúp đỡ của bụt,Tấm được làm hoàng hậu- Ngạc nhiên, hằn học, họ ra sức hãm hại Tấm. Khi Tấm còn ở nhà2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊmSù kiÖn M©u thuÉnC¸ch gi¶i quyÕt(1)§i b¾t tÐp- L­êi nh¸c, kh«ng cã tÐp=> Lõa TÊm, lÊy trém tÐp ( C­íp c«ng )- Ch¨m chØ, b¾t ®­îc ®Çy giá tÐp- BÞ lõa mÊt tÐp.- MÊt yÕm ®µo.=> Khãc.-Bôt cho c¸ bèng(2)Con c¸ bèng- R×nh TÊm nu«i c¸.- Lõa TÊm ®i ch¨n tr©u xa=> GiÕt c¸. (Kh«ng cho TÊm cã b¹n)- NhÞn c¬m nu«i c¸.- ThËt thµ ®i ch¨n tr©u.- MÊt c¸ (mét ng­êi b¹n) => KhãcBôt cho hi väng ®æi ®êi.(3)§i xem héi- LËp m­u trén thãc g¹o => Kh«ng cho TÊm ®i héi.( Ng¨n TÊm giao l­u víi ®êi )- Ph¶i ë nhµ nhÆt thãc - Kh«ng ®­îc ®i héi.=> KhãcBôt cho chim sÎ gióp, cho quÇn ¸o ®Ñp vµ ®«i hµi ®Ó ®i héi.Thö hµi => BÏ bµng, xÊu hæ.Thö hµi => Thµnh Hoµng hËu><Con ®­êng ®Õn víi h¹nh phóc cña c« g¸i må c«i.126931110875421th¶o luËn nhãmM©u thuÉn trong truyÖn ®¹i diÖn cho lùc l­îng ®èi lËp nµo? Gia ®×nh hay x· héi ?M©u thuÉn 1 B¶n th©n cña m©u thuÉn nµy lµ thÓ hiÖn sù xung ®ét trong gia ®×nh chÕ ®é mÉu quyÒn thêi cæ, khi ng­êi phô n÷ gi÷ vai trß quan träng. Song m©u thuẫn giữa thiện và ¸c mới là chủ yếu. TruyÖn TÊm C¸m m­în xung ®ét trong gia ®×nh ®Ó ph¶n ¸nh m©u thuÉn x· héi. C¸i thiÖn lµ TÊm( chÞu th­¬ng chÞu khã b¾t ®Çy giá tÐp, ch¨n tr©u ®ång xa, nhÞn c¬m ®Ó dµnh nu«i bèng, thËt thµ c¶ tin nghe lêi mô d× ghÎ). C¸i ¸c hiÖn hµnh qua mÑ con C¸m (lõa g¹t lÊy giá tÐp t­íc ®o¹t ­íc m¬ nhá bÐ lµ c¸i yÕm ®á, lÐn lót giÕt bèng, tr¾ng trîn trén thãc lÉn g¹o nh»m dËp t¾t niÒm vui ®­îc giao c¶m víi ®êi cña TÊm). Con ®­êng ®Õn víi h¹nh phóc cña TÊm lµ con ®­êng lÇn l­ît gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn theo h­íng” thiÖn th¾ng ¸c ” b»ng c¸c yÕu tè k× ¶o. Th«ng qua c¸c chi tiÕt,h×nh ¶nh, vµ c¸c yÕu tè k× ¶o ®Ó gi¶I quyÕt m©u thuÉn, t¸c gi¶ d©n gian ®· gióp TÊm tõ mét c« g¸I må c«I, bÞ h¾t hñi, chØ biÕt khãc trong oan øc, trë thµnh Hoµng hËu. ThÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan,tin vµo triÕt lý “ë hiÒn gÆp lµnh” cña nh©n d©n lao ®éng. 1. Th©n phËn cña c« TÊm2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊmCon ®­êng dÉn ®Õn h¹nh phóc cña TÊm ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo ?Con ®­êng dÉn ®Õn h¹nh phóc cña TÊm chÝnh lµ xu h­íng gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Muèn gi¶i quyÕt m©u thuÉn Êy, t¸c gi¶ d©n gian ®· sö dông yÕu tè k× ¶o trong truyÖn. Bôt xuÊt hiÖn mçi khi TÊm buån, an ñi, gióp ®ì. TÊm mÊt yÕm ®µo, Bôt cho c¸ bèng. TÊm mÊt bèng, Bôt cho hi väng ®æi ®êi. TÊm bÞ trµ ®¹p, Bôt cho ®µn chim sÎ ®Ðn gióp TÊm ®Ó tÊm ®i héi lµng gÆp nhµ vua vµ trë thµnh Hoµng hËu. 126931110875421th¶o luËn nhãmEm cã suy nghÜ g× vÒ con ®­êng dÉn ®Õn h¹nh phóc cña TÊm? H¹nh phóc Êy cho em c¶m nhËn g× ?H¹nh phóc cña c« TÊm Tõ c« gi¸ må c«i,TÊm trë thµnh Hoµng HËu. H¹nh phóc Êy chØ cã ë con ng­êi hiÒn lµnh l­¬ng thiÖn, ch¨m chØ. §iÒu ®ã ®· trë lªn triÕt lÝ “ ë hiÒn, gÆp lµnh”. §©y còng lµ quan niÖm phæ biÕn trong truyÖn cæ tÝch thÇn k× ë ViÖt Nam. MÆt kh¸c trë thµnh Hoµng HËu lµ ­íc m¬ , kh¸t väng lín lao cña ng­êi n«ng d©n bÞ ®Ì nÐn ¸p bøc. Song truyÖn TÊm C¸m kh«ng dõng l¹i ë kÕt thóc phæ biÕn ®ã mµ më ra mét h­íng kh¸c. §ã lµ cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng giµnh l¹i h¹nh phóc.1. Th©n phËn cña c« TÊm2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊm3. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng ®Ó giµnh l¹i h¹nh phóc TÊm ®· tr¶i qua mÊy kiÕp håi sinh ?3. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng ®Ó giµnh l¹i h¹nh phóc TÊm tr¶i qua bèn kiÕp håi sinh:Chim Vµng Anh  xoan ®µo  khung cöi  qu¶ thÞ.TÊm bÞ giÕt ho¸ thµnh chim Vµng Anh, Vµng Anh bÞ giÕt mäc lªn c©y xoan ®µo. Xoan ®µo bÞ chÆt lµm thµnh khung cöi. Khung cöi bÞ ®èt mäc lªn c©y thÞ. Tõ qu¶ thÞ TÊm chui ra lµm chuyÖn bÊt ngê, trë l¹i lµm ng­êi gÆp l¹i nhà vua.Ph©n tÝch tõng h×nh thøc biÕn ho¸ cña TÊm ? 126931110875421th¶o luËn nhãmEm nhận xét gì về mâu thuẫn giữa mẹ con Cám và Tấm ở phần này ?- Mâu thuẫn giữa mẹ con Cám với Tấm biến thành xung đột một mất một còn, Tấm bị mẹ con Cám sát hại, tiêu diệt đến cùng nhằm tranh giành quyền lợi xã hội.- Chuyển từ mâu thuẫn gia đình thành mâu thuẫn xã hội. Trên hết vẫn là mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác trong xã hội. M©u thuÉn 21. Th©n phËn cña c« TÊm2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊm3. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng ®Ó giµnh l¹i h¹nh phóc 4. Nh÷ng h×nh thøc hãa th©n vµ ý nghÜa cña sù hãa th©n:a. Nh÷ng h×nh thøc hãa th©n:- Hình thức biến hóa:Chim vàng anh Xoan đàoCon ác trên Khung cửiQuả thịTÊm liªn tiÕp biÕn ho¸Ho¸ thµnh chim vµng anhHo¸ thµnh c©y xoan ®µoHiÖn th©n qua tiÕng kªu trªn khung cöiÈn m×nh trong qu¶ thÞMét c« TÊm hiÒn lµnh, yÕu ®uèi, thô ®éng, ®· trë thµnh ng­êi cã søc sèng m·nh liÖt, cã søc trçi dËy phi th­êng tr­íc sù vïi dËp cña c¸i ¸c.1. Th©n phËn cña c« TÊm2. Con ®­êng tiÕn tíi h¹nh phóc cña c« TÊm3. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng ®Ó giµnh l¹i h¹nh phóc 4. Nh÷ng h×nh thøc hãa th©n vµ ý nghÜa cña sù hãa th©n:a. Nh÷ng h×nh thøc hãa th©n:b. ý nghÜa cña nh÷ng h×nh thøc hãa th©n126931110875421th¶o luËn nhãmEm hãy cho biết ý nghĩa của những lần hóa thân đó ?ý nghÜa Qua quá trình biến hoá của Tấm, ta thấy được sức sống quật cường, khát vọng hạnh phúc, khát vọng sống mãnh liệt của những con người lương thiện. Đó là quá trình đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc. Ngoài ra, còn khẳng định cái thiện sẽ luôn chiến thắng cái ác.ý nghÜa Mét c« TÊm hiÒn lµnh l­¬ng thiÖn võa ng· xuèng, mét c« TÊm m¹nh mÏ quyÕt liÖt sèng dËy trë vÒ víi cuéc ®êi ®ßi ®æi l¹i h¹nh phóc. TÊm ho¸ Vµng Anh ®Ó b¸o hiÖu sù cã mÆt cña m×nh. Vµng Anh bÞ giÕt. TÊm ho¸ thµnh c©y xoan ®µo, khung cöi dÖt tuyªn chiÕn víi kÎ thï "cãt ca, cãt kÐt, lÊy tranh chång chÞ, chÞ khoÐt m¾t ra". Khung cöi dÖt, qu¶ thÞ lµ nh÷ng vËt TÊm hãa th©n còng lµ nh÷ng g× b×nh dÞ, th©n th­¬ng trong cuéc sèng d©n d·. §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp t¹o Ên t­îng thÈm mÜ cho truyÖn.- Hình ảnh hóa thân: Những hình ảnh vật hoá thân của Tấm gần gũi với đời thường, mang giá trị thẩm mĩ cao; Tấm tìm thấy hạnh phúc ngay giữa cuộc đời thực.126931110875421th¶o luËn nhãmNÕu ®«i giµy lµ vËt trao duyªn th× c¸i g× lµ vËt nèi duyªn ? Em h·y ph©n tÝch ? VËt Nèi DuyªnNÕu ®«i giµy lµ vËt trao duyªn th× miÕng trÇu kªm c¸nh ph­îng lµ vËt nèi duyªn. MiÕng trÇu c¸nh ph­îng lµ thÓ hiÖn sù ®¶m ®ang cña ng­êi tªm trÇu. Nhê nã, Hoµng tö ®· nhËn ra ng­êi vî cña m×nh vµ ®­a TÊm håi cung. MiÕng trÇu còng lµ h×nh ¶nh quen thuéc trong ®êi sèng v¨n ho¸, g¾n víi phong tôc h«n nh©n. NhËn trÇu vµ ¨n trÇu lµ nhËn lêi giao ­íc, kÕt h«n:MiÕng trÇu nªn d©u nhµ ng­êi.MiÕng trÇu ¨n ngät nh­ ®­êng.§· ¨n lÊy cña ph¶i th­¬ng lÊy ng­êi.V× vËy miÕng trÇu mang ý nghÜa giao duyªn kh«ng thÓ kh«ng cã mÆt trong sù héi ngé gi÷a nhµ vua vµ TÊm.KÕt thóc truyÖn TÊm C¸m ntn ?3. KÕt thóc truyÖnCô Tấm trở thành hoàng hậu và hưởng hạnh phúc bên nhà vua, còn mẹ con Cám bị trừng trị thích đáng.+ Tác giả dân gian giải quyết xung đột theo hướng thiện thắng ác. Hướng giải quyết:+ Thể hiện ước mơ công lí của nhân dân lao động xưa: Người tốt được hưởng hạnh phúc còn kẻ ác bị trừng trị. H­íng gi¶I quyÕt xung ®ét x· héi cña nh©n d©n trong truyÖn cæ tÝch ntn ?