Bài giảng Ngữ văn 10 - Tuần 4: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Truyện An Dương Vươngvà Mị Châu- Trọng ThủyI.TÌM HIỂU CHUNG1. Thể loại truyền thuyết Đặc trưng cơ bản của truyền thuyết là gì?- Phản ánh lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc qua những hình tượng nghệ thuật nhuốm màu sắc thần kì.- Môi trường sinh thành, lưu truyền và biến đổi: lễ hội dân gian, di tích lịch sử- văn hoá.2. Truyện An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thuỷ. Tác phẩm gắn với di tích nào ở nước ta?- Bối cảnh văn hoá: Khu di tích Cổ Loa (Đông Anh- Hà Nội); lễ hội Cổ Loa.- Văn bản được trích từ “Truyện Rùa Vàng” trong “Lĩnh Nam chích quái”. Ban thờ và tượng Mị Châu hoá đá.Đền An Dương VươngBan thờ An Dương Vương------Thần Kim QuyGiếng Ngọc trước đền An Dương Vương Hát quan họ trong khu vực Giếng NgọcDi chỉ khảo cổI. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN1. Tóm tắt Em hãy thống kê những tình tiết chính của truyện? 1. Vua ADV xây thành ở đất Việt Thường, hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy.2. Vua lập đàn cầu đảo, Rùa Vàng tới giúp vua xây Loa Thành.3. Triệu Đà cử binh xâm lược, vua lấy nỏ thần ra bắn làm quân Đà thua chạy.6. Trọng Thuỷ lừa Mị Châu, đánh cắp lẫy thần về nước7. Đà được lẫy, tiến đánh Âu Lạc. ADV thua trận, cùng Mị Châu chạy ra biển.6. Rùa Vàng kết tội MC là giặc, ADV chém MC rồi đi xuống biển.Theo em, phần liệt kê sau còn thiếu những tình tiết nào quan trọng? 1. Vua ADV xây thành ở đất Việt Thường, hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy.2. Vua lập đàn cầu đảo, Rùa Vàng tới giúp vua xây Loa Thành.3. Triệu Đà cử binh xâm lược, vua lấy nỏ thần ra bắn làm quân Đà thua chạy.5. ADV nhận lời giảng hoà, gả con gái là Mị Châu cho Trọng Thuỷ, con trai Triệu Đà và cho TT ở rể trong Loa Thành.6. Trọng Thuỷ lừa Mị Châu, đánh cắp lẫy thần về nước7. Đà được lẫy, tiến đánh Âu Lạc. ADV thua trận, cùng Mị Châu chạy ra biển.6. Rùa Vàng kết tội MC là giặc, ADV chém MC rồi đi xuống biển.7. Máu MC chảy xuống biển, trai sò ăn được đều biến thành ngọc châu, xác nàng biến thành ngọc thạch.8. Thương tiếc MC, TT đã lao đầu xuống giếng mà chết.9. Ngọc trai được rửa bằng nước giếng thì trong sáng hơn.2. Nhân vật An Dương Vương Những chi tiết nào nói lên công lao của ADV đối với đất nước?a. Công lao của An Dương Vương trong việc dựng nước và giữ nước. - Xây thành.- Chế nỏ thần.- Đánh thắng quân xâm lược.Những việc làm đó cho thấy phẩm chất gì ở nhân vật?=> ADV mang phẩm chất của vị vua anh hùng: ý thức đề cao cảnh giác, bản lĩnh vững vàng, trọng người hiền tài.2. Nhân vật An Dương Vương a. Công lao của An Dương Vương trong việc dựng nước và giữ nước. * Chi tiết Rùa Vàng giúp vua xây thành, chế nỏ thần Chi tiết kì ảo.Ý nghĩa:+ Khẳng định công cuộc dựng nước và giữ nước của ADV là “thuận lòng trời, hợp ý dân’.+ Ca ngợi sự sáng suốt của nhà vua. Tự hào về chiến công xây thành, chế nỏ.Sáng tạo chi tiết này, nhân dân đã thể hiện sự đánh giá như thế nào về nhà vua?2. Nhân vật An Dương Vương b. Trách nhiệm của ADV trong bi kịch nước mất, nhà tan. Nhận lời cầu hôn của kẻ thù.Cho Trọng Thuỷ ở rể trong Loa Thành, lơ là việc giữ bí mật nỏ thần=> mở đường cho TT làm nội gián.Quân giặc tiến đánh vẫn điềm nhiên đánh cờ, cười giễu.ADV đã mắc những sai lầm gì dẫn đến việc mất nước?ADV là người mơ hồ về bản chất ngoan cố của kẻ thù, mất cảnh giác cao độ, chủ quan, khinh địch.=> Kết cục bi thảm: tự tay giết con gái và cơ đồ đắm biển sâu. * Chi tiết ADV chém đầu con gái - Gạt tình riêng, đứng trên công lí và quyền lợi dân tộc để xử án.- Sự tỉnh ngộ muộn mằn của ADV.- Gợi lên thảm cảnh khốc liệt của chiến tranh.* Chi tiết vua cầm sừng tê bảy tấc đi xuống biển Chi tiết kì ảo.- Ý nghĩa: + sự ngưỡng mộ đối với vị anh hùng dân tộc.+ niềm thương tiếc, muốn bất tử hoá nhân vật.3. Nhân vật Mị Châu a. Lén đưa cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần Việc Mị Châu lén đưa cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần, có hai cách đánh giá sau, ý kiến của em như thế nào? A. Mị Châu thuận theo ý chồng là lẽ tự nhiên,hợp đạo lí.B. Mị Châu thuận theo tình cảm vợ chồngmà bỏ quên nghĩa vụ đối với đất nước.3. Nhân vật Mị Châu a. Lén đưa cho Trọng Thuỷ xem nỏ thần, rắc lông ngỗng đánh dấu cho TT lần theo. =>hành động chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng, quên nghĩa vụ đối với đất nước.3. Nhân vật Mị Châu b. Cái chết của Mị Châu Thể hiện thái độ phê phán nghiêm khắc của nhân dân đối với: + sự mất cảnh giác. + đặt tình cảm cá nhân lên trên nghĩa vụ đối với cộng đồng.3. Nhân vật Mị Châu c. Sự hoá thân của Mị Châu - thể hiện thái độ bao dung, nhân hậu của nhân dân. - minh chứng cho tấm lòng trong trắng của MC.3. Nhân vật Trọng Thuỷ - Là kẻ gián điệp, kẻ thù của nhân dân Âu Lạc.- Kẻ phản bội tình yêu trong sáng của MC.- Nạn nhân của chiến tranh. 3. Nhân vật Trọng Thuỷ => Cái chết của TT: + thể hiện sự bế tắc giữa hai tham vọng: có được nước Âu Lạc và có tình yêu của MC. + sự trả giá tất yếu cho sự giả dối và phản bội. 5. Hình ảnh “ngọc trai- giếng nước” Nêu ý nghĩa của hình ảnh ngọc trai và hình ảnh giếng nước?- Hình ảnh “ngọc trai”: minh chứng cho tấm lòng trong sáng của Mị Châu.- Hình ảnh “giếng nước”: chứng nhận cho mong muốn hoá giải tội lỗi của Trọng Thuỷ.5. Hình ảnh “ngọc trai- giếng nước” Như vậy, hình ảnh “ngọc trai- giếng nước có phải là hình ảnh ca ngợi mối tình Mị Châu- Trọng Thuỷ không?- Ngọc rửa nước giếng càng sáng, càng đẹp: Trọng Thuỷ đã có được sự hoá giải của Mị Châu ở thế giới bên kia. 5. Hình ảnh “ngọc trai- giếng nước” => Hình ảnh “ngọc trai- giếng nước” là một sáng tạo nghệ thuật hoàn mĩ, thể hiện lòng nhân ái, cách ứng xử thấu tình đạt lí của nhân dân ta. Đây cũng là kết thúc duy nhất hợp lí cho số phận của đôi trai gái.III. TỔNG KẾT Một đôi kẻ Việt, người Tần Nửa phần ai oán, nửa phần xót thương Vuốt rùa chàng đổi móng Lông ngỗng thiếp đưa đường Tình phu phụ, nghĩa quân vương Nghìn năm khói hương.Ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh !