Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 9,10: Chiến thắng Mtao Mxây (Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)

Chào mừng quý thầy cô đã đến dự tiết học lớp 10C9Giáo viên: Đỗ Minh DuyKhởi độngKể tên một số thể loại thuộc bộ phận văn học dân gian?Em liên tưởng đến thể loại nào?TIẾT 9,10: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)I. Tìm hiểu chung 1. Khái quát về sử thiNhóm 1: Trình bày khái niệm? Phân loại “Sử thi”? a. Khái niệm- Sử thi là thể loại tác phẩm tự sự cỡ lớn, có vần và nhịp, xuất hiện sớm trong lịch sử văn học của các dân tộc nhằm ngợi ca sự nghiệp anh hùng, những sự kiện trọng đại có ‎ nghĩa với toàn dân tộc trong buổi bình minh của lịch sử. b. Phân loại- Có hai loại sử thi: sử thi thần thoại và sử thi anh hùng.+ Sử thi thần thoại: đi vào các đề tài chính của thần thoại như sự hình thành vũ trụ, sự ra đời của muôn loài, nguồn gốc dân tộc, sự sáng tạo văn hóa.+ Sử thi anh hùng: miêu tả sự nghiệp và chiến công của người anh hùng trong khung cảnh những sự kiện lớn có ‎ nghĩa quan trọng đối với toàn thể cộng đồng.Sử thi “Đăm săn” thuộc thể loại sử thi anh hùng hay sử thi thần thoại ? Nhóm 2:- Em hãy trình bày một số thông tin em biết về sử thi “Đăm săn?- Tóm tắt lại nội dung tác phẩm?- Nêu vị trí của đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây và phân tích bố cục của đoạn trích này?I. Tìm hiểu chung 1. Khái quát về sử thi 2. Sử thi “Đăm săn”3. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”- Là bộ sử thi anh hùng của người Ê đê. - Tóm tắt (sgk). - Đoạn trích nằm ở phần giữa tác phẩm, kể chuyện Đăm săn đi đánh Mtao Mxây để cứu vợ về. - Bố cục: 3 phần + Trận đánh giữa hai tù trưởng. + Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng. + Cảnh Đăm săn ăn mừng chiến thắng.II. Đọc hiểu văn bản 1. Cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và Mtao MxâyTIẾT 9,10: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)Nhóm 3: + Khi Đăm Săn đến nhà kẻ thù, chàng đã thách đấu ra sao? Thái độ của Mtao Mxây như thế nào? Nhận xét về hai nhân vật?+ Trận đánh diễn ra như thế nào? Có mấy hiệp?Đăm SănMtao - Mxay– Đến tận chân cầu thang thách đấu.– Dùng lời lẽ khích dụ kẻ thù: dọa đốt sàn, đốt nhà.-> Tuyên chiến với thái độ quyết liệt– Sợ hãi nhưng vẫn tìm cách trêu tức Đăm Săn– Sợ Đăm Săn đánh lén không dám xuống.– Phải giao hẹn trước khi ra khỏi nhà,– Coi thường Mtao Mxây, tuyên bố không đánh kẻ thù khi đang đi xuống– Đăm Săn dụ được kẻ thù ra khỏi nhà để quyết đấu.– Phải giao hẹn trước khi ra khỏi nhà,– Hình dáng dữ tợn, trang bị vũ khí nhưng dáng vẻ tần ngần do dự=> Bộc lộ sự hèn nhát, run sợ=> thái độ tự tin, đàng hoàng, quân tửa. Đăm Săn thách đấu(từ đầu cho đến ... Ngươi cứ múa đi, ơ diêng)b. Cuộc chiến đấu của Đăm Săn và Mtao Mxâya. Đăm Săn thách đấu* Hiệp 1Mtao MxayĐăm Săn- Mtao Mxây múa khiên trước “khiên hắn kêu lạch cạch như quả mướp khô”.- Mtao Mxây “bước thấp bước cao chạy hết bãi tây sáng bãi đông. Hắn vung đao chém phập một cái nhưng chỉ trúng vào một cái chão cột trâu”. => Lộ rõ sự kém cỏi nhưng Mtao Mxây vẫn có thể hiện thái độ huyênh hoang.– Giữ thái độ bình tĩnh thản nhiên – Đăm Săn múa “một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh . Chàng chạy vun vút qua phía đông qua phía tây”.=> Sức mạnh uy dũng, bản lĩnh của người anh hùng.* Hiệp 2– Đăm Săn múa khiên trước– Hoảng hốt chạy bước thấp bước cao– Vội cầu cứu Hơ Nhị quăng cho miếng trầu– Đăm Săn giành được miếng trầu – Sức khoẻ tăng lên, đuổi theo và đâm trúng kẻ thù nhưng cả hai lần đều không thủng – Cầu cứu thần linh: Đăm Săn chộp ngay một cái chầy mòn ném chúng vào vành tai kẻ thù.– Ngã lăn ra đất - cầu xin “Ơ diêng! Ơ diêng! Ta làm lễ cầu phúc cho diêng một trâu, một voi”.=> Mtao Mxây vừa bất tài vừa hèn kém.=> Nhấn mạnh sự hùng tráng, sức mạnh của Đăm SănÝ nghĩa chi tiết thần linh giúp đỡ Đăm Săn2. Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.TIẾT 9,10: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)II. Đọc hiểu văn bản 1. Cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.Có bao nhiêu lần Đăm Săn gọi dân làng đi theo mình? Thái độ của dân làng như thế nào?- Số lần đối đáp: 3 lần Đăm Săn gọi dân làng=> Trong tác phẩm tự sự dân gian, con số 3 biểu tượng cho số nhiều, sự hòa kết.+ Lần 1: Đăm săn gõ vào 1 nhà.+ Lần 2: Đăm săn gõ vào tất cả các nhà.+ Lần 3: Đăm săn gõ vào mỗi nhà trong làng. Cả ba lần, dân làng đều ủng hộ, đi theo Đăm săn Theo em con số “3” mang ý nghĩ gì?+ Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi, khát vọng của cộng đồng. + Thể hiện sự yêu mến, tuân phục của tập thể cộng đồng đối với cá nhân anh hùng.- Ý nghĩa chi tiết nô lệ, dân làng đi theo Đăm Săn:2. Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng.TIẾT 9,10: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)II. Đọc hiểu văn bản 1. Cuộc giao đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.3. Cảnh Đăm Săm ăn mừng chiến thắng.* Khung cảnh ăn mừng chiến thắng:+ Rượu năm ché, trâu dâng một con+ Rượu bảy ché, trâu bẩy con+ Rượu bảy ché, lợn thiến bẩy con Lời kể khách quan nhấn mạnh sự giàu có, hùng mạnh của bộ tộc Đăm SănLàm nổi bật tài lãnh đạo của Đăm Săn* Đăm Săn trong bữa tiệc mừng chiến thắng:+ Trang phục : ngực quấn chéo một mềm chiến, mình khác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, đủ giáo gươm,+ Ngoại hình: Chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn , hứng tóc chàng là một cái nong hoa. Đôi mắt long lanh như mắt chim nghếch ăn hoa tre, bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ.Tìm chi tiết miêu tả trang phục và ngoại hình Đăm Săn+ Hành động: Chàng uống không biết say, ăn không biết no, trò chuyện không biết chán.+ Khí chất: Cả miền Ê đê – Ê ga ca ngợi Đam San là một dũng tướng không lùi bước.Tìm chi tiết miêu tả hành động và khí chất Đăm Săn=> Đăm Săn được miêu tả bằng cái nhìn ngưỡng mộ của dân làng. Người anh hùng đại diện sức mạnh của cả một thi tộc, mang vẻ đẹp cả về sắc vóc và trí tuệ. III. Tổng kết TIẾT 9,10: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY(Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)1. Nội dung: Trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên của thị tộc, đó là những tình cảm cao cả nhất thôi thúc Đăm săn chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.2. Nghệ thuật: Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu với phép so sánh, phóng đại được sử dụng có hiệu quả cao là những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của sử thi.