Bài giảng Công nghệ 10 - Bài 6: Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp - Năm học 2022-2023 - Chu Thị Phượng - Trường THPT Nguyễn Trãi

BÀI 6 . ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG SẢN XUẤT MỘT SỐ GIÁ THỂ TRỒNG CÂY 
GV: Chu Thị Thanh Nhàn 
CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI 
MÔN HỌC CÔNG NGHỆ TRỒNG TRỌT 10 
KHỞI ĐỘNG 
Em hãy cho biết sự khác nhau về môi trường sống của cây cà chua trong Hình 6.1A và 6.1B. 
VIDEO GIỚI THIỆU VỀ GIÁ THỂ TRỒNG CÂY 
BÀI 6: 
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG SẢN XUẤT MỘT SỐ 
GIÁ THỂ CÂY TRỒNG 
1. Khái niệm giá thể trồng cây 
Giá thể trồng cây là gì? Có mấy loại giá thể trồng cây? 
Giá thể là tên gọi chung của các vật liệu hoặc hỗn hợp các vật liệu giúp tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển bộ rễ cây trồng. 
1.1. Định nghĩa 
1.2 . Phân loại 
Giá thể hữu cơ (có nguồn gốc từ thực vật và động vật ): rêu than bùn, mùn cưa, vỏ cây thông, vỏ cây, xơ dừa, trấu hun, phân chuồng,... 
Giá thể vô cơ (có nguồn gốc từ các loại đá, cát, sỏi): đá trân châu Perlite, đá khoáng Vermiculite, sỏi nhẹ Keramzit,... 
XƠ DỪA 
THAN BÙN 
TRẤU HUN 
MÙN CƯA 
Câu 1: Giá thể và đất trồng có điểm gì giống và khác nhau? 
Câu 2: Theo em, thế nào là một giá thể tốt? 
Đáp án 
Câu 1: 
Giống nhau: đều cung cấp oxi, nước, dinh dưỡng cho cây. 
Khác nhau: đất trồng là tự nhiên, còn giá thể phải qua quy trình sản xuất nhiều dinh dưỡng hơn 
Câu 2 : Một giá thể tốt là loại có khả năng giữ nước tương đương với độ thoáng khí, và có các đặc điểm sau : 
Có khả năng giữ ẩm, hút ẩm nhanh, thấm nước dễ dàng. 
Có khả năng giữ độ thoáng khí . 
Có pH trung tính và khả năng ổn định pH. 
2. Ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất một số giá thể trồng cây 
2.1. Công nghệ sản xuất viên nén xơ dừa 
Xơ dừa là sản phẩm chế biến từ quả dừa. Bóc tách xơ dừa sẽ thu được mụn dừa (chiếm 70% trong xơ). Mụn dừa là nguồn nguyên liệu hữu ích dùng làm giá thể trồng cây. 
 Quan sát Hình 6.3 và nêu quy trình sản xuất giá thể xơ dừa. 
 Vì sao người ta sản xuất ra các loại viên nén xơ dừa có kích thước khác nhau như Hình 6.3? 
Đáp án 
Quy trình sản xuất giá thể xơ dừa:  Chuẩn bị dừa nguyên liệu → Tách vỏ dừa → Tách mụn dừa thô → Xử lý tanin và lignin, ủ → Dùng máy ép nhiên liệu ép viên → Thành phẩm . 
Tùy mục đích sử dụng khác nhau và tùy vào kích thước từng loại cây trồng to bé khác nhau mà viên nén xơ dừa có kích thước khác nhau. 
C ần xử lý , tách tanin và lignin ra khỏi mụn dừa vì 2 chất này cản trở sự trao đổi chất của bộ rễ, gây ảnh hưởng xấu đến cây trồng. 
Sau khi xử lý tanin và lignin , ta có thể sử dụng làm giá thể hoặc phối trộn với các vật liệu khác thành giá thể tuỳ theo loại cây trồng. 
Tại sao phải loại bỏ tanin và lignin ra khỏi mụn dừa? 
Tác dụng của viên nén xơ dừa 
 Chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho quá trình hạt nảy mầm . 
 Sử dụng viên nén sẽ tiết kiệm chi phí nhân công (không có  công đoạn đóng bầu ươm ) . 
Rút ngắn thời gian chăm sóc , viên nén đã chứa đầy đủ chất dinh dưỡng cho hạt mầm phát triển tự nhiên, tự tăng tính đề kháng chống sâu bệnh. 
Viên nén xơ dừa dễ vận chuyển, tiện dụng, sạch sẽ và thân thiện với môi trường do không dùng túi nilon . 
2.2. Công nghệ sản xuất giá thể sỏi nhẹ Keramzit 
Sỏi nhẹ Keramzit (đất nung trồng cây) là vật liệu nhân tạo được nung từ các loại khoáng sét dễ chảy , sỏi có cấu trúc tổ ong gồm các lỗ rỗng, nhỏ và kin. Xương và vỏ của chúng rất vững chắc và xốp. 
Hãy mô tả quy trình sản xuất sỏi nhẹ Keramzit trong Hình 6.5. 
Vì sao sỏi nhẹ Keramzit (Hình 6.6A) lại có khả năng giữ nước, chất hữu cơ để cung cấp cho cây trồng? Ưu điểm của giá thể sỏi nhẹ Keramzit. 
Quy trình sản xuất sỏi nhẹ keramzit :  Chuẩn bị nguyên liệu đất sét → Xử lý đất sét lần 1 → Xử lý đất sét lần 2 → Nhào đất và phối trộn - Vẽ viên, phơi sỏi → Nung sỏi → Ngâm dung dịch dinh dưỡng → Sử dụng. 
Ưu điểm của giá thể sỏi nhẹ Keramzit: 
 Giữ nước, chất hữu cơ cung cấp cho cây, tránh hiện tượng ngập úng, thối rễ cây. 
Giá thể tạo môi trường thông thoáng , vi sinh vật có lợi ơhats triển triển , môi trường sạch mầm bệnh . 
pH trung tính giúp cây có môi trường sinh trưởng và phát triển tốt. 
LUYỆN TẬP 
Có thể tạo ra giá thể phối trộn hay không? Cho ví dụ. . 
gợi ý: Trộn theo tỉ lệ các chất có nguồn gốc hữu cơ với nhau vô cơ với nhau, vô cơ với hữu cơ để tạo thành giá thể trồng cây được không? Giá thể trồng cây hoa lan khác giá thể trồng cây rau mầm như thế nào?... 
Giá thể xơ dừa chuyên cho các cây thân leo ăn củ – quả: 
 40% Mụn dừa + 30% Xơ dừa + 30% Mảnh dừa. 
Dạng sợi kết hợp mảnh và có phá các hạt mụn nhỏ. Lý tưởng cho các loại cây có bộ rễ lớn cần không gian phát triển như các loại cây thân leo. 
Khả năng giữ ẩm cao, khả năng thoát nước tốt, kết cấu giá thể lý tưởng để rễ bám chắc. 
Vì sao sử dụng viên nén xơ dừa mang lại 
hiệu quả kinh tế cao hơn các loại giá thể khác? 
ĐÁP ÁN 
 Chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho quá trình hạt nảy mầm . 
 Sử dụng viên nén sẽ tiết kiệm chi phí nhân công (không có  công đoạn đóng bầu ươm ) . 
Rút ngắn thời gian chăm sóc , viên nén đã chứa đầy đủ chất dinh dưỡng cho hạt mầm phát triển tự nhiên, tự tăng tính đề kháng chống sâu bệnh. 
Viên nén xơ dừa dễ vận chuyển, tiện dụng, sạch sẽ và thân thiện với môi trường do không dùng túi nilon . 
VẬN DỤNG 
Câu 1. Vì sao giá thể dùng để ươm cây khác giá thể dùng để trồng cây? 
Giá thể dùng để ươm cây khác giá thể dùng để trồng cây vì: nhu cầu đất của hạt giống và cây con, cây lớn khác nhau. Cây con và hạt giống cần đất nhỏ mịn; cầu kì hơn, tốn tiền hơn; còn cây lớn thì không cần thiết. 
Câu 2: Ở địa phương em thường dùng những loại giá thể nào để trồng cây ? 
Câu 3: Theo em, những loại giá thể nào phù hợp để trồng rau, hoa, cây cảnh tại gia đình? Vì sao? 
Câu 2: Ở địa phương thường dùng các loại giá thể từ: 
M ùn cưa 
T ro trấu 
X ơ dừa 
Cát sỏi 
T han bùn 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
Củng cố lại kiến thức đã học ở bài 6. 
Ở địa phương em có những loại đất trồng và loại cây nào? 
Xem trước nội dung 
 bài Ôn tập 
XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC EM 
ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE!