Đề thi chọn HSG lớp 10 THPT cấp trường môn Lịch sử

SỞ GDĐT VĨNH PHÚC 
TRƯỜNG THPT LIỄN SƠN 
―――――― 
ĐỀ CHÍNH THỨC 
KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT CẤP TRƯỜNG 
NĂM HỌC 2020 – 2021 
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ 
Thời gian làm bài : 180 phút, không kể thời gian phát đề. 
———————————— 
Câu 1 (2,0 điểm) 
Làm rõ những điểm khác biệt về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất hiện, nền tảng kinh tế và thể 
chế chính trị giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây. 
Câu 2 (1,0 điểm) 
Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu những giá trị văn hóa 
truyền thống Ấn Độ. 
Câu 3 (1,5 điểm) 
 Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời kỳ phong kiến? Ảnh 
hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt Nam? 
Câu 4 (1,5 điểm) 
Nguyên nhân, điều kiện và hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV-XVI? 
Câu 5: (2 điểm) 
Phong trào nào được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng 
của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến? Phân tích nguyên nhân ra đời và ý nghĩa của phong 
trào đó? 
 Câu 6: (2 điểm) 
Hãy tóm tắt hoàn cảnh, nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử chiến thắng Bạch Đằng năm 
938 của Ngô Quyền. Em có đánh giá gì về công lao của Ngô Quyền trong công cuộc đấu tranh giành 
độc lập? 
___________HẾT_____________ 
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm 
Họ tên thí sinh ..........................................................SBD.....................Phòng thi: 
SỞ GDĐT VĨNH PHÚC 
TRƯỜNG THPT LIỄN SƠN 
―――――― 
ĐỀ CHÍNH THỨC 
ĐÁP ÁN KỲ THI CHỌN HSG LỚP 10 THPT CẤP TRƯỜNG 
NĂM HỌC 2020 – 2021 
ĐỀ THI MÔN: LỊCH SỬ 
Thời gian làm bài : 180 phút, không kể thời gian phát đề. 
———————————— 
Câu Nội dung Điểm 
1 Làm rõ những điểm khác biệt về điều kiện tự nhiên, thời gian xuất hiện, nền tảng 
kinh tế và thể chế chính trị giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia 
cổ đại phương Tây. 
2,0 
 1. Điều kiện tự nhiên. 
- Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện trên lưu vực các con sông lớn ,có nhiều 
điều kiện thuận lợi cho cuộc sống của con người 
0,25 
- Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện trên bờ Bắc Địa Trung Hải, bao gồm bán đảo 
và nhiều đảo nhỏ, phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên ,có những khó khăn nhất định 
cho cuộc sống của con người. 
0,25 
2. Thời gian xuất hiện. 
- Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện sớm, khoảng thiên niên kỉ IV-III TCN. 
0,25 
- Các quốc gia cổ đại phương Tây xuất hiện muộn hơn, khoảng đầu thiên niên kỉ I 
TCN. 
0,25 
3. Nền tảng kinh tế. 
- Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Đông là nông nghiệp thủy lợi. 
0,25 
- Nền tảng kinh tế của các quốc gia cổ đại phương Tây là công thương nghiệp. 0,25 
4. Thể chế chính trị. 
- Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Đông là chuyên chế cổ đại 
0,25 
- Thể chế chính trị của các quốc gia cổ đại phương Tây là dân chủ chủ nô 
0,25 
2 Chứng minh văn hóa của Vương quốc Cam-pu-chia và Lào tiếp thu những giá trị 
của văn hóa truyền thống Ấn Độ. 
1,0 
 - Cùng với quá trình tồn tại và phát triển, cư dân Cam-pu-chia và Lào đã sáng tạo nên 
một nền văn hoá bản địa có cội nguồn chung từ thời tiền sử và sơ sử, trước khi tiếp thu 
những giá trị của văn hoá truyền thống Ấn Độ. 
0,25 
 - Chữ viết: trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ người Khơ-me có hệ thống chữ viết riêng. 
Người Lào có hệ thống chữ viết riêng, được xây dựng sáng tạo trên cơ sở vận dụng các 
nét chữ cong của Cam-pu-chia và Mi-an-ma. 
0,25 
- Tôn giáo: Đạo Phật Đại thừa ảnh hưởng đến Cam-pu-chia, đạo Phật Tiểu thừa truyền 
bá vào Lào. 
0,25 
- Kiến trúc, điêu khắc: ở Cam-pu-chia và Lào đã xuất hiện một số công trình kiến trúc 
Phật giáo tiêu biểu như quần thể kiến trúc Ăng-co Vát và Ăng-co Thom, Thạt Luổng... 
0,25 
3 Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời kỳ phong 
kiến? Ảnh hưởng của các yếu tố này đến văn hoá Việt Nam? 
1.5 
1. Những thành tựu về tư tưởng, tôn giáo của Trung Quốc và Ấn Độ thời kỳ phong kiến 
- Trung Quốc. 
+ Tư tưởng Nho giáo do Khổng Tử khởi xướng. Đến thời Hán Vũ Đế, Nho giáo trở 
thành công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền, trở thành cơ sở lý 
luận và tư tưởng của chế độ phong kiến Trung Quốc. 
0,25 
+ Thời Tây Hán, Phật giáo từ Ấn Độ truyền vào Trung Quốc. Lúc đầu, Phật giáo 
được tryền bá rộng rãi trong nhân dân, chùa chiền được xây dựng. Đến thời Tùy, 
Đường, Phật giáo thịnh hành Thời kỳ nhà Tống, cùng với sự tôn sùng đạo Phật, 
Nho giáo được phát triển thêm một bước về lý luận. 
0,25 
- Ấn Độ. 
+ Đạo Phật xuất hiện ở Ấn Độ và được truyền bá rộng khắp dưới thời vua A-sô-ca, tiếp 
tục dưới triều Gúp-ta, Hậu Gúp-ta, Hác-sa. Đạo Hin-Đu (Ấn Độ giáo) ra đời và phát 
triển. Đây là tôn giáo bắt nguồn từ tín ngưỡng cổ xưa của người Ấn. Xã hội Ấn Độ tôn 
thờ rất nhiều thần thánh, mà chủ yếu 4 thần... 
0,25 
+ Đạo Hồi được du nhập vào Ấn Độ ở thế kỉ XIII và từ đó văn hóa Hồi giáo được phát 
triển, tạo nên một Ấn Độ với nền văn hoá phong phú và đa dạng. 
0,25 
2. Ảnh hưởng đến Việt Nam. 
- Đạo Phật của người Ấn Độ sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, thời kỳ nhà Lý, nhà Trần 
Đạo Phật được truyền bá rộng rãi. Các triều đại phong kiến đã tiếp thu có chọn lọc phù 
hợp với văn hoá người Việt: Chùa chiền xây dựng nhiều nơi: Diên Hựu, Tháp Báo 
Thiên... 
0,25 
 - Nho giáo của Trung Quốc sớm ảnh hưởng đến Việt Nam, đặc biệt thời kỳ nhà Lê, 
Nho giáo giữ vị trí độc tôn 
0,25 
4 Nguyên nhân, điều kiện và hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV-XVI? 1,5 
1. Nguyên nhân, điều kiện. 
- Sự phát triển nhanh chóng của lực lượng sản xuất đã làm cho nhu cầu về hương liệu, 
vàng bạc, thị trường ngày một tăng. 
0,25 
- Từ thế kỷ XV, việc buôn bán trực tiếp với các nước phương Đông bị ách tắc do con 
đường giao lưu buôn bán qua Tây Á và Địa trung Hải bị người Ả- rập độc chiếm. 
0,25 
- Chế độ phong kiến tập quyền đã tạo ra những điều kiện cho các cuộc thám hiểm được 
tiến hành nhanh chóng. 
0,25 
- Vào thời gian đó khoa học - kỹ thuật đã có những tiến bộ đáng kể. Các nhà hàng hải 
bắt đầu nghiên cứu các dòng hải lưu và hướng gió, la bàn được sử dụng vẽ được các 
bản đồ, kĩ thuật đóng tàu có những tiến bộ mới 
0,25 
2. Hệ quả. 
- Đem lại cho con người những hiểu biết về các con đường, vùng đất, dân tộc chưa 
được phát hiện trên thế giới. Mở mang tri thức khoa học cho con người (hiểu biết về 
hình thể trái đất, bề rộng trái đất và về các hành tinh). Phát kiến địa lí thực sự là một 
cuộc cách mạng trong lĩnh vực giao thông và tri thức. 
0,25 
- Tạo ra sự tiếp xúc giữa các nền văn minh văn hóa, đặc biệt là sự giao lưu văn hóa 
Đông – Tây. Tạo ra những thị trường mới, đem về cho giai cấp tư sản châu Âu những 
nguồn hương liệu, gia vị, vàng bạc quý giá từ đó thúc đẩy kinh tế châu Âu phát triển. 
0,25 
5 
Phong trào nào được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn 
hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến? Phân tích nguyên 
nhân ra đời và ý nghĩa của phong trào đó? 
2,0 
 1. Phong trào văn hóa Phục hưng được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên 
lĩnh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến 
0,5 
2. Nguyên nhân ra đời 
- Đến hậu kì trung đại, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành trong lòng xã hội 
phong kiến. Giai cấp tư sản ra đời, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đang lớn mạnh và 
bị chế độ phong kiến kìm hãm. 
0,25 
- Sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật giúp con người thoát khỏi tình trạng lạc hậu và nhận 
thức được bản chất thế giới. Giai cấp tư sản muốn xoá bỏ chướng ngại vật là chế độ 
phong kiến cản trở sự phát triển của mình. Giai cấp tư sản thấy cần phải có hệ tư tưởng 
và nền văn riêng để phục vụ cho đời sống tinh thần của mình. 
0,25 
- Giai cấp tư sản thấy người Hy Lạp và Rôma cổ đại đã sáng tạo nên nền văn hóa mới 
xán lạn, có nhiều điều phù hợp với mình nên muốn khôi phục và phát huy những tinh 
hoa của nền văn hóa đó để đấu tranh, xây dựng một cuộc sống mới văn minh và tiến bộ 
0,25 
3. Ý nghĩa 
- Phong trào văn hóa Phục hưng là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn 
hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến đã suy tàn 
0,25 
- Đóng vai trò tích cực trong việc phát động quần chúng chống lại chế độ phong kiến, 
đề cao những giá trị tốt đẹp cao quý của con người. Chủ nghĩa nhân văn ngày càng chi 
0,25 
phối trong văn học, nghệ thuật và đời sống xã hội. 
- Văn hóa Phục hưng là một bước tiến kì diệu trong lịch sử văn minh ở Tây Âu, là 
“cuộc cách mạng tiến bộ vĩ đại”, mở đường cho sự phát triển cao hơn của văn hóa châu 
Âu và văn hóa loài người 
0,25 
6 
Hãy tóm tắt hoàn cảnh, nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử chiến thắng 
Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền. Em có đánh giá gì về công lao của Ngô 
Quyền trong công cuộc đấu tranh giành độc lập? 
2,0 
 a. Hoàn cảnh lịch sử. 
- Tháng 10/ 938, Ngô Quyền đem quân đánh Kiều Công Tiễn, Công Tiễn cho người 
sang cầu cứu quân Nam Hán. Lợi dụng cơ hội đó quân Nam Hán kéo vào xâm lược 
nước ta lần thứ hai. 
0,25 
- Sau khi giết xong Kiều Công Tiễn, Ngô Quyền ổn định tình hình đất nước, cùng quân 
dân chuẩn bị chống giặc. Ngô Quyền xây dựng trận địa ở sông Bạch Đằng, bố trí quân 
mai phục. 
0,25 
b. Nguyên nhân thắng lợi: 
- Do sự đoàn kết chiến đấu chống giặc ngoại xâm của toàn dân. 
0,25 
- Do tài mưu lược của Ngô Quyền trong việc sử dụng nghệ thuật thủy chiến. 0,25 
c. Ý nghĩa lịch sử 
- Nêu cao ý chí quyết tâm đấu tranh giành và bảo vệ nền độc lập của dân tộc, xác lập 
vững chắc nền độc lập của tổ quốc. 
0,25 
- Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành 
độc lập dân tộc kéo dài hàng thế kỉ. 
0,25 
d. Công lao của Ngô Quyền: 
- Trừ khử được tên phản động Kiều Công Tiễn, vừa trả thù cho chủ tướng vừa thủ tiêu 
nội ứng lợi hại của quân Nam Hán. 
0,25 
- Chỉ huy trận đánh ở sông Bạch Đằng đập tan cuộc xâm lược của quân Nam Hán. 
- Kết thúc viễn vĩnh ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra bước ngoặt mới, thời 
đại mới – thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc. 
0,25 
( Lưu ý: trên đây là những nội dung cơ bản khi làm bài học sinh phải đề cập tới. Bài viết đủ nội 
dng, chính xác, logic thì mới cho điểm tối đa) 
---------Hết---------- 
MA TRẬN ĐỀ THI CHỌN HSG CẤP TRƯỜNG MÔN LỊCH SỬ 
10. NĂM HỌC 2020-2021. 
Tên Chủ đề 
Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Cộng 
 Cấp độ 
thấp 
cao 
1. Xã hội cổ 
đại 
 - So sánh 
được sự 
khác biệt 
giữa các 
quốc gia cổ 
đại phương 
Đông và 
phương 
Tây theo 
các tiêu chí 
đã cho 
- Số câu 
- Số điểm - % 
 Số câu 1 
Số điểm: 2 
- 20% 
 - Số câu: 1 
- Số điểm: 2 - 
20% 
2. Trung Quốc 
thời phong 
kiến và Ấn Độ 
thời phong 
kiến 
Nêu được những 
thành tựu về tư 
tưởng, tôn giáo của 
Trung Quốc và Ấn 
Độ thời kỳ phong 
kiến 
 Phân tích 
được ảnh 
hưởng của 
các yếu tố 
này đến 
văn hoá 
Việt Nam? 
- Số câu 
- Số điểm - % 
Số câu 1/2 
Số điểm = 1đ - 
10% 
 Số câu 1/2 
Số điểm = 
0,5đ - 5% 
 Số câu: 1 
1,5điểm- 
15% 
3, Đông Nam 
Á thời phong 
kiến 
 Chứng 
minh được văn 
hóa của Vương 
quốc Cam-pu-
chia và Lào 
tiếp thu những 
giá trị văn hóa 
truyền thống 
Ấn Độ. 
- Số câu Số câu 1 Số câu 1 
- Số điểm - % Số điểm = 1đ - 
10% 
Số điểm = 1đ 
- 10% 
4. Tây Âu thời 
Trung đại 
 Biết được Phong 
trào văn hóa Phục 
hưng được coi là 
cuộc đấu tranh 
công khai đầu tiên 
trên lĩnh vực văn 
hóa tư tưởng của 
giai cấp tư sản 
chống lại giai cấp 
phong kiến 
 Hiểu được nguyên 
nhân, điều kiện và 
hệ quả của các 
cuộc phát kiến địa 
lí thế kỉ XV-XVI 
Phân tích 
được 
nguyên 
nhân ra đời 
và ý nghĩa 
của phong 
trào đó 
- Số câu 
- Số điểm - % 
Số câu 1/2 
Số điểm = 0,5đ - 
5% 
Số câu: 1 
1,5điểm- 15% 
Số câu 1/2 
Số điểm = 
1,5đ - 15% 
 Số câu:2 
3,5 điểm- 
35% 
5. Việt Nam 
thời Bắc thuộc 
Tóm tắt được hoàn 
cảnh, nguyên nhân 
thắng lợi và ý 
nghĩa lịch sử chiến 
thắng Bạch Đằng 
năm 938 của Ngô 
Quyền 
 Đánh giá được 
công lao của 
Ngô Quyền 
trong công 
cuộc đấu tranh 
giành độc lập 
- Số câu 
- Số điểm - % 
- Số câu: 1/2 
- Số điểm : 1,5 - 
15% 
 - Số câu: 1/2 
- Số điểm : 0,5 
- 5% 
- Số câu: 1 
- Số điểm: 2 - 
20% 
Tổng số câu: 3 
Tổng số 
điểm:10 
Số câu 1,5 
Số điểm: 3 
30% 
Số câu 1 
Số điểm: 1,5 
15% 
Số câu: 2 
Số điểm: 4 
40% 
Số câu: 1,5 
Số điểm: 1,5 
15% 
Số câu 6 
Số điểm: 
10 = 100% 
GV RA ĐỀ 
TRẦN THỊ HÀ TĨNH